Press "Enter" to skip to content

Borów – historia wsi do 1945 r.

Spread the love

Pierwotna nazwa wsi „Borow” wskazuje bez wątpienia na jej słowiańskie początki.

Po raz pierwszy wspomniano Borów jednakże dopiero w dokumencie z 1376 r. W jego treści wspomina się wyraźnie, iż „przed wieloma laty” Gunther von Ronow sprzedał Gunczelinowi von Czirnen, właścicielowi wsi, tamtejsze dobro rycerskie. Wieś zatem musiała istnieć znacznie wcześniej, niż wynikałoby to z daty wystawienia dokumentu.

Wspomniany dokument jest najlepszym świadectwem pierwotnego charakteru wsi; była to duża wioska, w której istniał majątek rycerski i mieszkali chłopi. Rycerze posiadali prawo do wypasu owiec, aż po granice wsi Roztoka. Wieś kilkakrotnie w okresie II poł. XIV w. zmie­niała swych właścicieli. W 1389 r. tutejszy folwark posiadał Heinrich von Schweinichen, który zapisał go jako uposażenie wdowie swej żonie Katarzynie. Równolegle jednak jako dziedzice majątku wymieniani są członkowie rodu von Czirn. Przypuszczać zatem należy, iż we wsi ist­niały w tym czasie co najmniej dwa folwarki (potwierdzała by to podwójna niemiecka nazwa wsi „Bohrau-Seiffersdorf ”). W 1397 r. siedziała tu rodzina von Bergen (Berchin), niemniej główny majątek nadal spoczywał w ręku rodziny von Czirn. W XVI i XVII w. jako właści­ciele wsi wymieniani są członkowie rodu von Schweinichen, właściciele pobliskiego zamku Świny. 3 lutego 1598 r. Conrad Młodszy von Hochberg, właściciel pałacu w Roztoce zakupił wieś od Franza von Schweinichena. Od tego czasu wieś wchodziła w skład majętności von Hochbergów na Roztoce aż do 1945 r. Odgrywała ona poważniejszą rolę jedynie w okresie średniowiecza. W okresie wojny trzydziestoletniej niemal doszczętnie zniszczona, nigdy nie zdołała się podnieść do dawnej świetności. Jeszcze w opisie z 1785 r. autorstwa Zimmerman­na wspomina się tu zaledwie 99 mieszkańców. Większość z nich zobowiązana była do pracy na folwarku należącym do von Hochbergów; we wspomnianym 1785 r. wymieniono jedynie 16 zagrodników (nie było tu zatem wolnych bogatych chłopów zwanych kmieciami). Można zatem wyciągnąć wniosek, iż po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej i prawie kompletnym wyludnieniu wsi, właściciel majątku przejął na własność większość gruntów należących nie­gdyś do chłopów. Warto wspomnieć, iż w tym czasie na terenie wsi wymieniany jest młyn wodny, który również należał do rodziny von Hochberg i był jedynie oddawany w dzierżawę. Nowy rozwój wsi datuje się na II poł. XIX i I poł. XX wieku, kiedy to rozpoczęto tu na sze­roką skalę eksploatację granitu. Pierwsze prace górnicze podejmowali von Hochbergowie. Do nich też należała aż do 1945 r. większość z kamieniołomów. W 1896 r. do Borowa doprowa­dzono linię kolejową w ramach budowanej wówczas trasy Jawor-Marciszów. Przyspieszyło to w znacznym stopniu rozwój wioski i możliwości zbytu eksploatowanego tu granitu. W latach dwudziestych XX wieku wybudowano w Borowie osiedle dla pracowników kamieniołomów zwane kolonią, albo po prostu „Osiedlem” (niem. Siedlung). W owym czasie liczba ludności wsi wzrosła prawie czterokrotnie w stosunku do 1785 r. i obejmowała już ponad 350 osób. Atrak­cją wioski leżącej wówczas na terenie powiatu jaworskiego, był okazały dąb „Bolko”, którego obwód miał ponad 7 metrów, a jego wiek oceniano na co najmniej 500 lat. Warto dodać, iż pod koniec okresu II wojny światowej w kamieniołomach w Borowie zatopiono liczne dzieła sztuki należące do von Hochbergów z Roztoki (być może również z innych majątków). Jeszcze w latach 50-tych XX wieku z wody zalanych wyrobisk wyciągano rapiery, elementy zbroi itd. Po II wojnie światowej wieś nosiła tymczasowo nazwę Gniewomirowice, jednakże w 1948 r. zmieniono ją na obecną „Borów”. Mimo swego malowniczego położenia nad Radynią wieś, ze względu na liczne wyrobiska granitu, nie może być wykorzystywana turystycznie.

Sobiesław Nowotny

2 LIKES

4 komentarze

    • Andrzej Dobkiewicz Andrzej Dobkiewicz 25 listopada 2023

      Nie ma co do tego wątpliwości, aczkolwiek w części Nysa Szalona płynie w pewnej odległości od Borowa. Bliżej przepływa potok Parowa, który z Nysą łączy się już w leżącym o rzut kamieniem Dzierzkowie.
      Pozdrawiamy 🙂

      • Marek Mularczyk Marek Mularczyk 26 listopada 2023

        Wieś Borów położona jest nad rzeką Nysa Szalona. Zapewniam w bezpośredniej bliskości domu mojego. Metrów około sto pięćdziesiąt. W lecie budowaliśmy zaporę w strumieniach rzeki tej, nazywaną tamą. Zapytuję, kiedy, w którym roku, rzeczce Parowa, nadano taką nazwę. Który to był rok? Za lat mojej młodości rzeka, rzeczka ta, nazwy nie miała.

        • Andrzej Dobkiewicz Andrzej Dobkiewicz 26 listopada 2023

          W czasach niemieckich potok ten nazywany był Lange Beele, po maju 1945 roku Godzieszzowski Rów. Nie posiadamy informacji, kiedy zmieniona nazwę na obecną – Parowa. Może Czytelnicy ŚPH pomogą?
          Pozdrawiamy 🙂

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Mission News Theme by Compete Themes.