Modliszów to dziś mała, a sięgająca swymi korzeniami XIII lub XIV wieku wieś o ciekawym położeniu i historii oraz posiadającej unikalny zabytek.
W 1318 roku był już tu wzmiankowany mały kościółek, a w 1324 roku miejscowość pojawiła się w źródłach pod nazwą Gerardi villa. W późniejszych wiekach nazwa wsi ewaluowała. W latach 1871-1945 nazywała się Hohgiersdorf, potem na krótko – bo do 1947 roku była Malanowem i w końcu przyjęto nazwę Modliszów. Jest jedną ze starszych wsi na terenie Pogórza Wałbrzyskiego. Początek wsi ginie w mrokach dziejów. Na przestrzeni lat należała do Joachima Peschana, księcia świdnickiego Bernarda, opatów klasztoru w Krzeszowie, w połowie XIV wieku do księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II Małego, a następnie do innych rodów: Cordebock, Schindel i Seidlitzów ze Śmiałowic. Ponieważ Modliszów leżał na terenach rudonośnych, prawdopodobnym jest, że już od XVI wieku prowadzono tu okolicy poszukiwania i wydobycie rud srebra i ołowiu. Sztolnie istniały na górach Popek i Widna Góra w Złotym Lesie, który przejściowo (w XVIII wieku) należał do wsi. Do połowy XVIII wieku Modliszów pozostawał w Księstwie Świdnickim, następnie w powiecie i gminie Świdnica.
W XVI wieku była to już duża rozwinięta wieś, w której von Seidlitz z odległych o 20 km Śmiałowic posiadał karczmę z browarem, rzeźnikiem, piekarzem, szewcem i kowalem. W dobie reformacji w Europie w XVI wieku mieszkańcy Modliszowa masowo stawali się ewangelikami. Przejęto kościół i w 1584 roku był już pastor. Podczas wojny trzydziestoletniej ograbiono kościół, spalono plebanię i część wsi. W XVIII wieku nastąpił ponowny rowój wsi. Oprócz kmieci, zagrodników i rzemieślników – głównie tkaczy, był znów katolicki kościół, dwie szkoły (ewangelicka i katolicka z nauczycielami) i młyn. W XIX wieku mieszkający tu ewangelicy należeli do parafii w Dziećmorowicach, a część do Bystrzycy Górnej. Wieś ciągle się rozwijała. Miała już dwa młyny, tartak, 96 warsztatów rzemieślniczych. Po 1945 roku nowo przybyli mieszkańcy znaleźli zatrudnienie w Wałbrzychu i Świdnicy, lub opuścili Modliszów, znajdując sobie inne miejsce do życia.
Przejeżdżając przez Modliszów szosą, widzimy tylko kilka zabudowań, (nie przetrwała do naszych czasów karczma przy skrzyżowaniu, w okolicy kapliczki domkowej), a najcenniejszy zabytek położony jest w dolnej części wsi i niewidoczny z szosy.
XIV-wieczny kościół Św. Bartłomieja jest jednym z pięciu kościołów na Dolnym Śląsku, w którym oglądać można XIV-wieczne freski z tzw. średniowieczną Biblią Pauperum – czyli rysunkowym streszczeniem pisma świętego, przeznaczonym dla niepiśmiennych wiernych. Freski pokrywają sklepienie nad prezbiterium i część ścian świątyni. Przejście pomiędzy prezbiterium a nawą pokryte jest freskami przypowieści „O Pannach Mądrych i Głupich”. Malowidło to, niestety, nałożono na wcześniejsze, co spowodowało nieczytelność obu fresków. Tak jest w kilku miejscach.
Kościół jest małą jednonawową, orientowaną świątynią, a obecny jego kształt otrzymał w czasie przebudowy w 1500 roku, potem już był tylko nieznacznie przebudowywany. W latach 1963- 1966 odkryto tu polichromie, które konserwowano pod koniec lat sześćdziesiątych. Do połowy XX wieku zakryte były prowizorycznymi ściankami, których osadzenie częściowo zniszczyło pokryty malowidłami tynk. Na ścianach nawy przedstawiony jest żywot św. Katarzyny, a także św. Krzysztofa z około 1320 roku, a nad prezbiterium sceny ze Starego i Nowego Testamentu z ok. 1500 roku. Oprócz tego w kościele znajdują się: kamienne sakramentarium z XVI wieku oraz XVIII-wieczny ołtarz, ambona, konfesjonał i obrazy.
Obecnie dzięki działaniom proboszcza z Dziećmorowic (kościół św. Bartłomieja jest kościołem filialnym) zakończył się pierwszy wewnętrzny etap: konserwacji malowideł i wyposażenia, tj. ambony, ołtarza i obrazów a na zewnątrz remont dachu i odwodnienia murów. Kolejne etapy remontu rozpoczną się wkrótce i obejmować będą dalszą konserwację fresków i polichromii na suficie kościoła a także remont muru (postawionego w 1500 roku) wokół kościoła i przykościelnego cmentarza, z jego istotnym elementem jakim jest brama z piaskowcową kapliczką i wnęką w których zapewne znajdowały się figurki. Spoglądając od zewnętrznej strony na kościół w Modliszowie, uwagę przyciągają kamienne krzyże w obu szczytach nawy. Uznawane za krzyże pokutne, trzeci mniejszy, traktowany jest jako krzyż kamienny.
Alicja Kliber
Skomentuj jako pierwszy!