Press "Enter" to skip to content

Mokrzeszów – historia wsi do 1945 r.

Spread the love

Wieś Mokrzeszów powstała w II poł. XIII w. na terenie podgórskim, na dawnym obszarze leśnym, w odległości zaledwie 3 km na wschód od Świebodzic. Pierwsza pewna wzmianka na temat tej wsi, wymienianej w źródłach pod nazwą „Cunczendorf ” (= Wieś Konrada), pochodzi z 1268 r.

Jest ona zarazem pierwszym źródłowym wspomnieniem tutejszego kościoła parafialnego pw. św. Jadwigi Śląskiej, który w owym czasie był kościołem filialnym dla parafii w Pełcznicy. Powstał on jako „budowla gotycka wzniesiona z kamienia łamanego, obstawiona przyporami i zamknięta sklepieniem.” Gotyckie zwieńczenie jego fasady zachodniej według Hansa Lutscha przypomina szczyt katedry w Merseburgu. Mokrzeszów należał do najbogatszych wsi łańcu­chowych tej części powiatu; zgodnie ze spisem Księgi Uposażeń Biskupstwa Wrocławskiego tutejsza ludność oddawała aż 10 grzywien dziesięciny (dla porównania Świebodzice zaledwie 4, a Pełcznica 8 grzywien). O charakterze wsi stanowiły: dwa dobra rycerskie (tzw. Górne i Dolne), sołectwo dziedziczne oraz liczne jednołanowe gospodarstwa tzw. bogatych chłopów (kmieci), o łącznej powierzchni 1638 ha.

O najstarszych właścicielach wsi dowiadujemy się z dokumentu spisanego 24 lutego 1369 r. – należała ona wówczas do dwóch przedstawicieli rodziny rycerskiej von Seidlitz: Gunzela von Lazan (z Łażan) i jego bratanka Themechina von Lazan. Część wsi należała jednak w 1372 r. do rodziny rycerskiej von Zedlitz – panów na Woj­cieszowie. W 1386 r. jako właściciele gruntowi Mokrzeszowa wymieniani są bracia Gunczil i Heynrich von Kouschburg oraz równolegle z nimi rycerz Gotsche Schoff (von Schaffgotsch). Następca tego ostatniego Ulrich von Schaffgotsch sprzedał w 1404 r. swój majątek rycerzowi Hansowi von Nimptsch i jego dziedzicom. W II poł. XV w. Mokrzeszów należał do świdnic­kiej rodziny patrycjuszowskiej von Monau, z której szeregów wywodziło się kilku burmistrzów i radnych Świdnicy. Jeszcze w 1499 r. jako właściciel gruntowy Mokrzeszowa wymieniany jest Johann von Monau. W 1504 r. wieś zakupił Heinze von Redern, a w 1518 r. jego następcą został Hans von Redern. Ustabilizowanie stosunków własnościowych we wsi, które dokonało się w 1548 r. wraz z zakupem majątku w Mokrzeszowie przez rodzinę von Gellhorn, trwać będzie aż do 1785 r. Ta stara śląska rodzina szlachecka, której losy przez ponad 200 lat zwią­zane były z Mokrzeszowem, zaprowadziła tu reformację w duchu nauki ks. Marcina Lutra. Piaskowcowe epitafia tej rodziny z XVI w. i I poł. XVII w. zachowały się w tutejszym ko­ściele do dnia dzisiejszego. O historii tutejszej świątyni w okresie reformacji wiadomo bardzo mało; jedyna pewna wzmianka pochodzi z 1608 r., gdy właściciel majątku wraz z ludnością wsi ufundowali nowy dzwon kościelny.


W okresie wojny trzydziestoletniej wieś uległa niemal zupełnemu zniszczeniu. W przeddzień wigilii Bożego Narodzenia 1653 r. kościół w Mokrze­szowie odebrano ewangelikom i przekazano na cele kultu katolickiego. Odtąd przypisano go kościołowi parafialnemu w Świebodzicach, któremu podlegał do 1945 r. Ewangelicy z Mokrze­szowa trzymali się początkowo Kościoła Pokoju w Świdnicy, zaś po 1741 r. należeli do parafii ewangelickiej w Świebodzicach, gdzie w 1742 r. wybudowano dom modlitwy (niem. Bethaus). W XIX wieku majątek w Mokrzeszowie rozpadła się na trzy części: Górny (od 1845 r. na­leżał do Johanna George Weichholda), Środkowy i Dolny (dwa ostatnie należały w latach 1841-45 do świdnickiego przedsiębiorcy Josepha Johanna Dittricha). W 1845 r. główny trzon dóbr rycerskich zakupił za sumę 68 000 talarów kupiec ze Świebodzic W. G. Kramsta, którego zniszczony nagrobek zachował się w tutejszym parku przypałacowym. Około 1870 r. dobra rycerskie Mokrzeszów Dolny zakupił baron von Jakoby-Klöst. Przeszedł on na katolicyzm, zaś mocą testamentu ustanowił swym spadkobiercą zakon kawalerów maltańskich. Wyznaczył on zakonnikom odpowiednio wysoką sumę, aby przebudowali jego pałac na przytułek dla ubogich. Zakon zmienił jednak ostatnią wolę swego ofiarodawcy i naprzeciw kościoła, tuż przy drodze Świdnica-Świebodzice, wzniósł on olbrzymi gmach w stylu neogotyckim („przypominający berlińską Charité”), który poświęcony został w 1886 r. Budowla ta, górująca nad wioską, ze względu na swe kolosalne rozmiary, często błędnie nazywana bywa pałacem. Obecnie popada ona w ruinę.


W 1890 r. wszystkie majątki w Mokrzeszowie skupiła w swym ręku rodzina von Hochberg z Książa. Z danych statystycznych dotyczących wioski warto wspomnieć, iż w 1929 r. katolicy stanowili 224 osoby, podczas gdy ewangelicy obejmowali 1153 osoby. Interesujące może być również, iż na początku lat 30-tych XX wieku Mokrzeszów był „bastionem inno­wierców, czyli osób nie należących do kościoła katolickiego, ani ewangelickiego) – mieszkało ich tu 52 osoby. Według niepotwierdzonych informacji w okresie II wojny światowej na terenie szpitala kawalerów maltańskich działać miała placówka organizacji Lebensborn, której celem miało być wyhodowanie niemieckiej rasy panów.

Sobiesław Nowotny

10 LIKES

Skomentuj jako pierwszy!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Mission News Theme by Compete Themes.