Dawni mieszkańcy Strzegomia chętnie uczestniczyli w koncertach muzycznych, które były organizowane początkowo przez miejscowych muzyków, a później przez coraz częściej do miasta przyjeżdżających instrumentalistów, głównie z orkiestr wojskowych. Wśród tych orkiestr wyróżniała się grupa muzyków, którą założył w Legnicy Johann Ernest Benjamin Bilse – muzyk – dziś już zapomniany, a cieszący się w połowie XIX wieku ogromną popularnością nie tylko na Śląsku, ale i w całej Europie.
Johann Ernest Benjamin Bilse urodził się on 17 sierpnia 1816 w Legnicy. Naukę muzyki rozpoczął w 1830 roku w wieku 14 lat. Początkowo uczył go ówczesny legnicki muzyk miejski Ernst Friedrich Scholz. Pod jego kierunkiem Bilse zdobył umiejętność gry na skrzypcach i gry w zespole. Grał również na harfie, rogu i trąbce. Dzięki pomocy dwóch zamożnych legniczan udał się na studia do Wiednia. W Wiedniu studiował dyrygenturę i naukę gry na skrzypcach u Josepha Böhma. W czasie studiów grywał w orkiestrze Johanna Straussa, jako pierwszy skrzypek, zarabiając w ten sposób na życie. Po powrocie ze studiów w 1842 roku objął stanowisko dyrektora orkiestry miejskiej. W tym okresie Bilse skompletował pełną i dobrze wyszkoloną orkiestrę symfoniczną. Ponieważ magistrat miejski początkowo finansował tylko 6 koncertów rocznie, sam wypłacał honoraria muzykom za pozostałe koncerty. W tym celu musiał podejmować się dobrze płatnych kontraktów. Koncertował wszędzie, w Legnicy i okolicy, grał w śląskich i czeskich uzdrowiskach.
Gdy w 1844 roku otwarto linię kolejową Wrocław-Berlin, wykorzystał możliwość szybkiego przemieszczania się z orkiestrą i koncertował w wielu miejscowościach Dolnego Śląska. W 1882 r. 54 muzyków odeszło z jego zespołu i założyło własną orkiestrę nazwaną „Ehemalige Bilsesche Kapelle” (Dawna Orkiestra Bilsego), która stała się wkrótce znana jako „Berliner Philharmoniker”. Bilse usiłował odbudowywać zespół, ale ostatecznie w 1884 r. wrócił do rodzinnego miasta. Przez wiele lat Benjamin Bilse wraz z legnicką orkiestrą grywał w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie, w tym także polskie utwory. Był zaprzyjaźniony ze Stanisławem Moniuszką.
Najstarsza informacja o pierwszym koncercie orkiestry Bilsego pochodzi z gazety „Striegauer Kreisblatt” z lipca 1846 roku i zapowiadała dwa koncerty orkiestry w dniach 14 i 27 lipca tego roku w gospodzie pana Claara „zum blauen Hecht”, przy ulicy Gräbenstraße 2 (obecnie ulica Dolna). Bilet wstępu na każdy z tych koncertów kosztował 3 srebrne grosze.
Drugi koncert orkiestry Bilsego odbył się we wtorek 1 lutego 1848 roku, w gospodzie pana Romano. Tym razem właściciel gospody zagwarantował w kontrakcie nie tylko sam koncert ale także występ orkiestry na wieczornym balu. Koncert i bal został zorganizowany z okazji poświęcenia lokalu pana Romano.
Na trzeci koncert mieszkańcy miasta musieli poczekać do roku 1854. Odbył się on 27 lipca 1854 roku, w gospodzie pana Claara „zum blauen Hecht” w Grabinie. Jeżeli komuś było za mało strawy duchowej, to we wrześniu orkiestra Bilsego koncertowała w Zębowicach (Semmelwitz) pod Jaworem i mógł wybrać się tam na koncert. Ale mieszkańcy miasta, którzy nie chcieli jechać do Zębowic nie musieli długo czekać na następny koncert swojej ulubionej orkiestry. W następnym roku pan Claar zorganizował ponownie w swojej gospodzie koncert orkiestry Bilsego.
Po roku 1855 nastąpiła bardzo długa przerwa i brak jest ogłoszeń o organizacji koncertów orkiestry Benjamina Bilsego. Być może Bilse miał zakontraktowane koncerty w innych miastach i nie mógł już znaleźć czasu na koncerty w Strzegomiu. Do występów w mieście powrócono w roku 1861, w który zapowiadano serie koncertów w ogrodzie i hotelu Grospietscha, jednak nie wiadomo ile tych koncertów się odbyło, ponieważ zachowało się tylko jedno ogłoszenie.
W krótkim czasie orkiestra Bilsego stała się bardzo popularna w mieście i zaczęto organizować koncerty abonamentowe. W tym celu wśród mieszkańców krążyły tak zwane listy abonamentowe, na które chętni do uczestnictwa w koncercie mogli się zapisywać. W roku 1862 odbyły się dwa takie koncerty. Pierwszy miał się odbyć we wtorek 8 lipca ale został odwołany, ale zapewniano jego uczestników, że odbędzie się w innym terminie. Ostatecznie odbył się on we wtorek 15 września tego roku. Organizator, właściciel hotelu pan Grospietsch zamierzał wydać koncert w swoim ogrodzie, ale w ogłoszeniu napisał, że w razie złej pogody koncert odbędzie się w sali hotelu. Wraz ze wzrostem popularności orkiestry wzrosły również ceny za jej występ. Jak już to napisano za pierwszy koncert w roku 1846 należało zapłacić, to w roku 1862 bilet na jeden koncert kosztował 7,5 srebrnego grosza, abonament na wszystkie występy orkiestry koszt od osoby wynosił 5 srebrnych groszy.
Ostatnie ogłoszenie o koncercie tej orkiestry pochodzi z roku 1864. W poniedziałek 1 sierpnia tego roku w hotelu Grospietscha odbył się koncert z udziałem, jak to specjalnie zaznaczono w ogłoszeniu, orkiestry składającej się z 40 muzyków. Był to ostatni koncert tej znakomitej orkiestry w Strzegomiu. Pod koniec 1865 roku Bilse zerwał kontrakt z miastem Legnicą i wraz ze swoją orkiestrą wyjechał do Berlina. Niestety w żadnym z ogłoszeń zamieszczonych w strzegomskiej prasie lokalnej nie został zaprezentowany program jego występów. Ogłoszenia najczęściej odsyłają czytelnika do plakatów wywieszanych na mieście. Można jednak przyjąć, że jego repertuar był szeroki i zawierał kompozycje wszystkich współczesnych wielkich kompozytorów, jak także jego własne kompozycje. Bilse komponował tańce i marsze a także utwory na specjalne wydarzenia w mieście, np. galopkę na uroczyste otwarcie linii kolejowej Legnica-Wrocław w 1844 r.
Marek Żubryd
4 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!