W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się kolekcja rysunków Aleksandra Lessera, wykształconego w Dreźnie i Monachium warszawskiego malarza, społecznika, badacza historii Polski, publicysty, a nade wszystko dokumentalisty, który przez dużą część swojego życia prowadził studia nad architekturą, rzeźbą i detalami architektonicznymi. Zajmował się także portretami.
Lesser urodził się 13 maja 1814 roku w Warszawie, zmarł 13 marca 1884 roku w Krakowie. Był współzałożycielem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Był jednym z dwanaściorga dzieci kupca Lewiego Lessera (1791-1870) i Róży Loewenstein (1790-1840). Ożenił się z Julią Bergson (1839-1918), córką warszawskiego kupca Ludwika Bergsona.
Spuścizną Lessera zachowaną do dziś jest między innymi kolekcja jego rysunków przedstawiających wszystko to, co zainteresowało Lessera. Wśród prac przekazanych do Muzeum Narodowego przez rodzinę malarza znajduje się piękny szkic strzegomskiego pręgierza. Artysta z prawdziwym pietyzmem i dokładnością oddał jego wygląd, odtwarzając starannie najmniejsze nawet detale.
Na strzegomskim Rynku stoi dziś pręgierz, wzniesiony staraniem władz miasta oraz regionalisty ze Strzegomia Krzysztofa Kaszuba. Wykonany z granitu swoją formą nawiązuje do pierwowzoru, chociaż z racji wykonania z innego materiału niemożliwe było odtworzenie go ze wszystkimi szczegółami na które pozwalał „miękki” piaskowiec z jakiego wykonany był ów stary pręgierz.
(Foto: Małgorzata Kus)
Istniał on do końca XIX wieku, po czym został rozebrany.
Przed II wojną światową fragment tego pręgierza znajdował się w parku miejskim, był pomalowany na kolorowo i obsadzony kwiatami. Współczesną replikę pręgierza wykonano już z granitu w 2004 roku.
Warto zaznaczyć przy okazji, że pręgierz narysowany przez Lessera, był drugim takim obiektem, jaki stał na strzegomskim Rynku. Pierwszy, pochodzący jeszcze z czasów średniowiecza, został prawdopodobnie zdemontowany, podczas przebudowy ratusza.
10 LIKES
Dorzecze rzeki Strzegomki upodobali sobie we wczesnym sredniowieczu Slezanie, ktorzy postanowili tutaj zalozyc swa osade – grod na Gorze Zwyciestwa, ktora istniala prawdopodobnie do poczatku X w. Juz po powstaniu panstwa polskiego powstal nowy grod – grod kasztelanski na Gorze Szerokiej. W czasach wojen polsko- czeskich i polsko-niemieckich, toczonych miedzy 1038 a 1137 r. grod ten stal sie waznym osrodkiem z racji swojego polozenia na szlakach handlowych, jak i pelnienia funkcji obronnych. Obok grodu warownego, pelniacego funkcje obronne, rozwinela sie takze osada miejska zwana Starym Strzegomiem. W 1149 roku biskup wroclawski Walter z Malonne konsekrowal tu pierwszy kosciol. W 1202 roku komes Imbram, kasztelan strzegomski, przekazal joannitom (obecnym w miescie od 1180) kosciol wraz z przynaleznosciami. Dokumenty potwierdzajace te darowizne (akt dotacyjny z lat 1202–1203, dyplom ksiecia Henryka Brodatego oraz 2 dyplomy biskupa wroclawskiego Cypriana ) potwierdzaja istnienie i podkreslaja range dawnego Strzegomia. Prawdopodobnie wdowa po poleglym w 1241 w bitwie pod Legnica Henryku Poboznym, ksiezna Anna (z krolewskiego czeskiego rodu Przemyslidow), lokowala tu w 1242 r. miasto na prawie niemieckim (akt lokacyjny nie zachowal sie). Sciagnela tez kolonistow niemieckich, aby przyspieszyc odbudowe osrodka. W 1291 roku miasto znalazlo sie w nowo powstalym ksiestwie swidnicko-jaworskim, ktorym rzadzil Bolko I. Z jego polecenia w latach 1291–1299 wokol miasta wzniesiono Mury Obronne Strzegomia. W latach 1301–1308 „pania na Strzegomiu” byla ksiezna Beatrycze Brandenburska, wdowa po ksieciu Bolku I Surowym (ktora sprawowala regencyjne rzady w ksiestwie w imieniu maloletnich synow), ktora w 1305 ufundowala na zamku kaplice NMP i sw. Krzyza. Na zamku ksiazecym w Strzegomiu czesto przebywali ksiaze swidnicki Bernard i jego zona (od ok. 1310 r.) Kunegunda Lokietkowna (corka krola Polski Wladyslawa I Lokietka, siostra krola Polski Kazimierza III Wielkiego ), ktora w latach 1326–1329 byla tytulowana „pania na Strzegomiu” (Strzegom przypadl jej jako odprawa wdowia po ksieciu Bernardzie, zmarlym w 1326 r.). W latach 1326–1346 ksiestwem swidnickim, a od 1346 r. do 1369 r. ksiestwem swidnicko-jaworskim rzadzil (rezydujac tez czasowo na zamku ksiazecym w Strzegomiu) ksiaze Bolko II Maly. Opowiadal sie on za ponownym przylaczeniem calego Slaska do Polski i dlatego wspieral swojego wuja krola Polski Kazimierza III Wielkiego w jego staraniach o Slask. W 1339 roku otwarto pierwsza szkole w miescie. Wyrazny wtedy rozwoj gospodarczy nastepowal takze dzieki madrej polityce ksiecia swidnicko-jaworskiego Bolka II Malego (m.in. otrzymal on w 1345 od swojego wuja krola Polski Kazimierza III Wielkiego zyskowny dla mieszczan i kupcow z ksiestwa swidnickiego przywilej handlu z Rusia). Za jego czasow w okolicy Strzegomia wydobywano zloto (w sztolniach w okolicy Gory sw. Jerzego), a miasto otrzymalo prawo bicia wlasnej monety. Od 1346 roku miasto posiadalo juz 9 cechow rzemieslniczych: sukiennicy, dostawcy przedzy, krawcy, kusnierze, rzeznicy, piekarze, szewcy, powroznicy i piwowarzy. W latach 1369–1392 regencyjne rzady w ksiestwie swidnicko-jaworskim sprawowala wdowa po Bolku II Malym ksiezna Agnieszka (z austriackiego rodu Habsburgow), ktora rowniez byla tytulowana „pania na Strzegomiu”. Po jej smierci w 1392 r. Strzegom wraz z calym ksiestwem swidnicko-jaworskim przeszedl pod panowanie czeskie. Najwspanialsze budowle Strzegomia: bazylika pw. ss. ap. Piotra i Pawla, kosciol klasztorny benedyktynek z piekna gotycka wieza (juz nieistniejacy), kosciol klasztorny karmelitow (przebudowany na poczatku XIX w. przez ewangelikow) – zostaly zbudowane w czasie, kiedy Strzegom nalezal do ksiestwa swidnickiego i ksiestwa swidnicko-jaworskiego i pozniej, kiedy byl juz pod panowaniem czeskim. 11 czerwca 1520 roku Ludwik II nadal Strzegomiowi przywilej uzywania czerwonej pieczeci, co umozliwialo sadowi wzywanie swiadkow.