Jedna z piękniejszych świdnickich kamienic secesyjnych, znajduje się przy obecnej ulicy Wałbrzyskiej 1. Nigdy nie posiadała własnej nazwy, trudno jednak – analizując jej ponad 100-letnią elewację i dzieje, nie nazwać jej… Domem pod Preclem. Poprzednie części szkicu: Wałbrzyska 1 – Dom pod Preclem (cz. 1), Wałbrzyska 1 – Stary znajomy Feige (cz. 2).
Opisując dzieje tej kamienicy dotarliśmy do roku 1931 r. kiedy dotychczasowy jej właściciel – mistrz piekarski Adolf Langer sprzedał ją 2 stycznia kolejnemu mistrzowi piekarskiemu Johannesowi Nandzikowi. W źródłach jego nazwisko jest różnie pisane – przez „g” i „k” na końcu. My jako prawidłową uznajemy wersję pisaną przez „k”, gdyż takie brzmienie nazwiska widoczne jest na zachowanym przedwojennym zdjęciu, na szyldzie jego piekarni przy dawnej ulicy Kroischstraße 19 (obecnie Trybunalska 23).
Kim był Johann Nandzik? Jak już wspomnieliśmy na początku – mistrzem piekarskim. Urodził się w 1878 r. w Twardogórze (Festenberg) i był synem szewca. Do Świdnicy przyjechał przed 1908 rokiem z Wrocławia. Tu przejął piekarnię przy wspomnianej Trybunalskiej 19, należącą do Augusta Cusinde. Na jakich zasadach owo przejęcie się odbyło nie wiemy. W grę wchodzi kupno, dzierżawa lub… wżenienie się w rodzinę Cusinde. Nandzik był osobą majętną. Oprócz piekarni posiadał także przy obecnej ulicy Trybunalskiej 14 stary dom ze sklepem, który wynajmował. Interesy Nandzikowi musiały iść chyba dobrze, skoro stać go było na to, aby zakupić w 1931 r. kamienicę z piekarnią przy ulicy Wałbrzyskiej 1. Koszt transakcji wyniósł 50 tysięcy marek, przy czym gotówką zapłacił 10 tysięcy.
Wśród klientów miał opinię bardzo solidnego i prawego człowieka, a przede wszystkim dobrego fachowca. Oprócz pieczywa wypiekał także delikatne wyroby piekarnicze i ciastka. Jego roczne obroty po przejęciu Wałbrzyskiej 1 wynosiły w latach 30. XX wieku ok. 60 tysięcy marek rocznie, co w przybliżeniu stanowiło wartość parceli z domem przy ulicy Wałbrzyskiej 1. Wartość zapasów i nowoczesnych urządzeń w jakie wyposażona był piekarnia wynosiła ok. 8-10 tysięcy marek. Zatrudniał w różnych okresach czasu po 3 pomocników i 3 uczniów.
(Źródło: Album „Świdnica na dawnych pocztówkach”)
Wydaje się, że w momencie zakupienia kamienicy z piekarnią przy ulicy Wałbrzyskiej 1, sprzedał w krótkim czasie piekarnię przy Trybunalskiej 19. W każdym razie w księgach adresowych jako jej właściciel w latach 1931-1942 wymieniany jest bliżej nieznany Paul Renner. Kończąc wątek Trybunalskiej 19 warto jeszcze tylko dodać, że w księdze ze spisem lokali użytkowych, przekazanych w latach 1945-1947 polskim osadnikom, jako właściciel piekarni przy Trybunalskiej 19 wpisane jest nazwisko Wiesner. Pomiędzy 1942 a 1945 rokiem Renner musiał więc pozbyć się tej piekarni. 2 sierpnia 1945 r. otrzymał ją Polak, znany później świdnicki piekarz – Tadeusz Puchała. Obecnie w miejscu dawnej piekarni Nandzika znajduje się sklep z butami „Szyk”.
Jedna z ostatnich zachowanych w źródłach informacji o Nandziku, jaką udało się odnaleźć pochodzi z 1937 r. W notatce na jego temat czytamy, że jest pochodzenia aryjskiego, prowadzi skromne życie, jest żonaty i ma dwie córki. Gospodarna żona pomaga mu w prowadzeniu interesu, piekarnia jest nowocześnie wyposażona. Jest osobą pilną, solidną i pracowitą.
Johann Nandzik swoją piekarnię prowadził do maja 1945 r.
Wymieniany jest jako jej właściciel a także całej kamienicy w księdze adresowej Świdnicy za 1942 r. Podobnie jest w księdze ze spisem lokali użytkowych, przekazanych w latach 1945-47 polskim osadnikom. 13 sierpnia 1945 r. piekarnię przyznano Janowi Sobczykowi który posiadał ją według posiadanych przez autorów informacji przynajmniej do 1949 r. – jest wymieniony w Księdze Rzemiosła Polskiego, wydanej w 1949 r. Przed 1955 r. piekarnia z rąk prywatnych przeszła na własność Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Świdnicy, jako „Piekarnia nr 6”. Obecnie ponad 110-letnie tradycje piekarnicze w kamienicy przy ulicy Wałbrzyskiej 1 (w 2019 r. mija dokładnie 114 lat), kontynuują od 1988 r. Józef i Jan Przybylscy oraz Zbigniew Wiśniewski – właściciele spółki Piekarnia s.c. A patronuje ich rzemiosłu – podobnie jak innym piekarzom w ciągu ostatnich 114 lat – piękny precel w herbie na elewacji kamienicy przy ulicy Wałbrzyskiej 1.
Andrzej Dobkiewicz & Sobiesław Nowotny
Autorzy zwracają się z prośbą o kontakt wszystkie osoby, posiadające informacje, zdjęcia itp., związane z opisywanym tematem. Wspólnie uzupełnijmy historię Świdnicy!
9 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!