Press "Enter" to skip to content

Willmann, Claessens i… Kowalski

Spread the love

W niewielkim kościółku w podżarowskim Zastrużu mało znany obraz słynnego Michaela Willmanna. Czy tylko?

Kościół w Zastrużu koło Żarowa

Wiosną 1649 roku zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej dobra w Krukowie i Zastrużu, nabyła rodzina von Rochau, której kolejni przedstawiciele Moritz August i Ferdinand Wilhelm utrzymali je w posiadaniu do roku 1673. Nieudolny zarząd i brak zainteresowania majątkami doprowadził do ich dalszej dewastacji. Zarząd administracyjny nad zadłużonymi dobrami przejął w końcu za zgodą władz cesarskich Christian von Tschirnhaus. Dokładnie w tym samym czasie zakupem obu miejscowości, zainteresowany był opat krzeszowski Bernard Rosa, który najpierw przejął nad nimi zarząd, a w 1675 roku za sumę 20 000 talarów odkupił Kruków i Zastruże spłacając dotychczasowych wierzycieli Ferdynanda Wilhelma von Rochau. Jeszcze w tym samym roku opat krzeszowski uzyskał zgodę od biskupa wrocławskiego na wybudowanie w Zastrużu świątyni, która miała posiadać status parafialny. Planu tego jednak nie zrealizowano, a kościół wzniesiony został nieco później podczas przebudowy miejscowego pałacu na letnią rezydencję opatów. Pierwsza wzmianka o świątyni dobudowanej po wschodniej stronie pałacu, pochodzi z roku 1695. Zachowana do dziś murowana, tynkowana budowla, jest jednonawową, dwukondygnacyjną świątynią z prostokątnym prosto zamkniętym, dwuprzęsłowym prezbiterium. Na osi środkowej fasady znajduje się sklepiona kruchta. Fasada budowli zwieńczona jest faliście zamkniętym szczytem.

Budowla, która pierwotnie mogła pomieścić 220 osób, była od początku wyposażona we wspaniałe dzieła barokowego rzemiosła, powstałe na zamówienie zakonu cystersów z Krzeszowa. Ołtarz główny świątyni w Zastrużu, został skomponowany z wielu elementów pochodzących z różnych okresów. Zadbano jednak by wszystkie podporządkowane były stylowi dojrzałego baroku.

Ołtarz boczny (po lewej stronie nawy) z obrazem Zesłanie Ducha Świętego autorstwa Ludwiga Petera Kowalskiego

Głównym elementem, wokół którego budowano złożoną formę ołtarza jest wielkoformatowy obraz olejny na płótnie Koronacja Najświętszej Marii Panny przez Trójcę Świętą autorstwa Michaela Willmanna. Obraz namalowany została w roku 1678 na zamówienie opata klasztory Cystersów w Krzeszowie – Bernarda Rosy. Dzieło zdobiło pierwotnie ołtarz główny kościoła opackiego Łaski NMP w Krzeszowie, który został ufundowany po wielkim pożarze świątyni, gdy w 1677 roku strawił część jej wyposażenia.

Po rozpoczęciu budowy w Krzeszowie nowego kościoła opackiego w 1727 roku ołtarz główny został zdemontowany a jego części rozdysponowane. Wspomniany obraz Willmanna, został przeniesiony wówczas do Zastruża, prawdopodobnie razem z ramą i zaadaptowany na ołtarz główny tutejszej świątyni.

Ołtarz boczny (po prawej stronie nawy) z obrazem Prezentacja w Świątyni autorstwa Ludwiga Petera Kowalskiego

W 1754 roku rozbudowano jego konstrukcję o dwie rzeźny Antona Dorasila a trzy lata później o niewielki ołtarzyk z figurką Dzieciątka Jezus. W roku 1700 opat krzeszowski Dominicus Geyer, zlecił Johannowi Claessensowi – artyście pochodzącemu z Antwerpii, namalowanie cyklu trzech obrazów, przedstawiających Zwiastowanie pasterzom, Pokłon pasterzy oraz Pokłon trzech króli.

Owy tryptyk Claessensa oraz wspaniały obraz Michela Willmanna po dziś dzień zdobią barokową świątynię w Zastrużu. W jej murach znajdują się ponadto dwa inne znacznie młodsze i mniej znane obrazy, które w 1934 roku namalował pochodzący z Chorzowa a kształcony we Wrocławiu, niemiecki malarz Ludwig Peter Kowalski. Obrazy zatytułowane Zesłanie Ducha Świętego oraz Prezentacja w Świątyni, pojawiły się w Zastrużu wraz z remontem wnętrza świątyni i konserwacji niszczejących zabytków sztuki barokowej. Wkomponowane są w dwa ołtarze boczne.

W czasie letnich wędrówek warto zajrzeć do kościółka w Zastrużu.

Ludwig Peter Kowalski urodził się 1 sierpnia 1891 w Chorzowie (wówczas niem. Königshütte). Studiował na Akademii Sztuki i Rzemiosła we Wrocławiu pod kierunkiem profesora Hansa Poelziga. W latach 1914-1918 służył jako żołnierz frontowy podczas I wojny światowej. Następnie odbył kilka podróży studyjnych do Włoch, które wywarły na niego silny wpływ osobisty i artystyczny. Był członkiem Związku Artystów Śląska (Künstlerbund Schlesien), a od 1928 roku członkiem Niemieckiego Związku Artystów (Deutscher Künstlerbund). Od 1927 roku pracował we wrocławskiej Miejskiej Szkole Rękodzielnictwa i Przemysłu Artystycznego (Städtische Handwerker- und Kunstgewerbeschule) początkowo jako kierownik sali aktowej, a następnie jako kierownik wydziału malarstwa, oficjalnie zwnego katedrą. W 1934 roku został odwołany z tego stanowiska przez narodowych socjalistów, jako osoba niepożądana. W 1945 roku wyjechał z Wrocławia. Od 1949 roku mieszkał w Berlinie. Jego twórczość obejmowała portrety, martwe natury, pejzaże i impresje miejskie, a także akwarele. Ostatnie dwie dekady życia Kowalski poświęcił na tworzenie szklanych dzieł sztuki – witraży. Jego dziełem były m.in. szklane okna w sali konferencyjnej Bundeshaus w Berlinie, a także pięć okrągłych okien w Kaiser-Friedrich-Gedächtniskirche. Inne jego dzieła to szklana ściana w berlińskim Teatrze Schillera, okna w kościołach: St. Rita, Luisenkirche, Herz-Jesu-Kirche, St. Elisabeth, St. Ansgar oraz w Wilhelm-Weskamm-Haus. Artysta zmarł 5 lipca 1967 roku w Berlinie.

Tekst i foto: Bogdan Mucha (Żarowska Izba Historyczna)

10 LIKES

Skomentuj jako pierwszy!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Mission News Theme by Compete Themes.