Sto lat temu, 1 kwietnia 1920 r., powstała parafia Żarów, wówczas Saarau[1]. Należało do niej 1650 wiernych z Żarowa, Łażan i Mrowin. Dziesięć lat wcześniej, 29 września 1910 r. miało miejsce uroczyste poświęcenie kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Uroczystościom przewodniczył proboszcz katedry wrocławskiej ksiądz Arthur König[2].
Budowę rozpoczęto szesnaście miesięcy wcześniej, w maju 1909 r. Początkowo kościół miał stanąć obok ówczesnej szkoły katolickiej (obecnie ul. Armii Krajowej 15), jednak policja budowlana nie wyraziła na to zgody po zdarzeniu opisywanym w śląskich gazetach: Po zapadnięciu się, w następstwie robót górniczych, terenu obok placu budowy kościoła, stało się wątpliwe, czy teren ten jest bezpieczny. Komitet budowy poczynił już starania, by mimo tej przeszkody, jeszcze wiosną 1908 roku rozpocząć budowę kościoła, nawet w innym miejscu[3]. Budowę udało się rozpocząć wiosną, ale rok później, niż życzył sobie komitet, i rzeczywiście w innym miejscu. W związku z tym trzeba było przetransportować zgromadzone wcześniej materiały budowlane.
Sama budowa przebiegała sprawnie: w piątek przed południem, ok. godz. 9.00, nastąpiło umieszczenie kapsuły na wieży nowo budowanego kościoła katolickiego w Żarowie. Ta trudna czynność przebiegła sprawnie i bez żadnego wypadku. Została przeprowadzona przez mistrza blacharskiego Karscha z Nowej Rudy, podano 18 marca 1910 r. w 24 numerze „Waldenburger Wochenblatt”. Kilka tygodni później w tej samej gazecie napisano: Prace przy budowie tutejszego kościoła katolickiego kroczą szybko do przodu. Wieża już pokrywa kościół, zaczynają się prace malarskie wewnątrz kościoła. Są one prowadzone przez malarzy artystów z firmy Wrana & Krause[4].
Do 1907 r. żarowscy katolicy uczęszczali do kościoła parafialnego pw. św. Barbary w Pastuchowie lub kościoła filialnego pw. Bożego Ciała w Łażanach. Msze święte zaczęto wprawdzie odprawiać w Żarowie w 1894 r., ale tylko we wtorki, w ciasnej kaplicy w szkole katolickiej. Od 1907 r., również w przyszkolnej kaplicy, odprawiano już nabożeństwa w niedziele i święta.
Kościół jest dziełem architektów wrocławskich: Franza Overkotta i Otto Föhre, jego budowa kosztowała 85 tysięcy marek, ponad jedną trzecią tej kwoty, 30 tys. marek, podarował anonimowy darczyńca. Jest typową budowlą neogotycką o układzie halowym z dostawioną od strony północno-zachodniej 44-metrową wieżą. Ołtarz główny powstał z powodu braku pieniędzy dopiero w 1921 r., a więc rok po utworzeniu parafii. Statuę z sercem Jezusa wykonał August Wittig, rzeźbiarz z Nowej Rudy, który jest także twórcą ambony. Do tego czasu główną ozdobę ołtarza głównego stanowił osiemnastowieczny obraz nieznanego autora, przedstawiający świętą Barbarę. W dniu poświęcenia kościoła obraz został uroczyście przeniesiony przez wiernych z kaplicy przy szkole katolickiej.
Oba boczne ołtarze: Matki Boskiej (pojawił się w kościele jako pierwszy już w 1910 r.) i św. Józefa (wykonany we wrześniu 1911 r.), są dziełem wieloletniego nauczyciela i dyrektora Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Cieplicach Zdrój (obecnie dzielnica Jeleniej Góry), Cirillo dell’ Antonio, artysty pochodzącego z południowego Tyrolu. Organy wykonał w 1912 r. Paul Berschdorf z Nysy. Powstała w tym samym roku pieta znajdująca się przy wejściu do kościoła od strony południowej, podobnie jak płaskorzeźba na chórze, przedstawiająca świętą Cecylię przy organach, jest dziełem Bruno Tschötschela, artysty urodzonego w Świebodzicach, nazywanego wrocławskim Witem Stwoszem XX w.[5]. Wykonana z nieskazitelnego drobnoziarnistego piaskowca pieta jest wierną kopią znanego dzieła Wilhelma Achtermanna z katedry św. Pawła w Münster w Westfalii[6], zniszczonego przez lotnictwo alianckie w 1945 r. Przed wejściem do kościoła od strony ulicy Adama Mickiewicza stoi kamienny krzyż, będący pamiątką misji świętych z 1918 r.
W tym samym czasie co kościół wybudowano za 28 tysięcy marek dom parafialny. W wydawanym we Wrocławiu w języku polskim czasopiśmie katolickim „Posłaniec Niedzielny dla Diecezyi Wrocławskiej” napisano: Saarau. Dnia 28 listopada odbyło się uroczyste poświęcenie nowo wybudowanego probostwa. Zebrali się tamże katolicki dozór kościelny, kościelna reprezentacya gminy oraz nauczyciele tutejszej szkoły katolickiej. Ksiądz kuratus Klimke powitał przybyłych jak najserdeczniej dłuższą przemową i wzniósł toast na zdrowie gminy, która jest jego chlubą. Następnie wzniósł dyrektor Sterz w imieniu dozoru kościelnego w dowcipnych słowach trzykrotne zdrowie na cześć przewodniczącego. Licznie przybyli pozostali jeszcze przez chwilę razem w wesołem usposobieniu, aż nadszedł czas do powrotu[7].
W 1925 r. pojawił się w kościele problem (trudno dzisiaj określić, jaka była jego skala) z zapadaniem się części fundamentów, który tłumaczono faktem, że do ich wykonania używano gruzu z „Silesii”, skażonego środkami chemicznymi. Problem szybko rozwiązano, a „przy okazji” uruchomiono w kościele ogrzewanie. Cóż za dobrodziejstwo dla naszych starszych chorowitych braci i sióstr, dla naszych biednych, niedoubieranych dzieci!, pisał w listopadzie 1925 r. „Saarauer Anzeiger”.
Budowniczym kościoła i pierwszym proboszczem parafii, był ksiądz Hermann Klimke (1879-1929), człowiek niezwykle szanowany i lubiany przez całą, nie tylko katolicką, społeczność Żarowa. W 1907 r., po czteroletnim pobycie w parafii pw. św. Barbary w Pastuchowie, młody wikary został wysłany do Żarowa z zadaniem sprawowania posługi duszpasterskiej i budowy w Żarowie kościoła katolickiego. Trzy lata później, przy dzisiejszej ulicy Adama Mickiewicza, stanął nowy kościół. 19 lipca 1920 r.[8] ksiądz Klimke został ustanowiony proboszczem nowo powstałej parafii Żarów, określanej wtedy również jako parafia Żarów-Łażany.
W marcu 1929 r. ksiądz zrezygnował z posługi duszpasterskiej ze względu na stan zdrowia i wyjechał do mieszkającej we Wrocławiu siostry, która przez wiele lat pełniła na plebanii w Żarowie rolę gospodyni. Zmarł trzy miesiące później. Zawdzięczam Mu wiele wspaniałych lat, które spędziłam na plebanii w Żarowie, gdzie mogłam Mu służyć i prowadzić dom, napisała w nekrologu Elisabeth Klimke.
Nowym proboszczem został ksiądz Bernhard Sauer (1885-1961), który przebywał w Żarowie do jesieni 1946 r. Po wojnie pełnił posługę duszpasterską w Lipsku, tam też, na Cmentarzu Południowym, został pochowany 17.01.1961 r. Przez trzydzieści pięć lat funkcję kościelnego pełnił mistrz krawiecki o polsko brzmiącym nazwisku Ratajczak. W lipcu 1930 r. w kościele miała miejsce uroczysta msza prymicyjna księdza Gerharda Matheisa, pierwszego kapłana urodzonego w Żarowie. Rodzice księdza mieszkali przy Gartenstraße (Ogrodowa), ojciec był księgowym. Pierwszy polski kapłan, ksiądz Alojzy Górecki, przybył do żarowskiej parafii 25 października 1945 r.
Zbigniew Malicki
[1] Taką datę podaje H. Hoffmann w wydanym w 1939 r. „Przewodniku po kościołach w Żarowie i Łazanach”. Katholische Kirche in Saarau und Laasan, Breslau 1939.
[2] Szczegółowa relacja z uroczystości poświęcenia kościoła i inne informacje znajdują się w książce Zbigniewa Malickiego 100 lat kościoła w Żarowie, Żarów 2010.
[3] „Waldenburger Wochenblatt“, nr 96/1907, s. 21.
[4] „Waldenburger Wochenblatt“ nr 45/1910.
[5] Łagiewski Maciej, Oszczanowski Piotr, Bruno Tschötschel, Wrocław 2012.
[6] „Waldenburger Wochenblatt“ nr 88 z 22 sierpnia 1912 r.
[7] „Posłaniec Niedzielny dla Diecezyi Wrocławskiej, zarazem organ Związku Św. Rodziny”, nr 1 z 1.01.1911 r., s. 8.
[8] Handbuch des Bistums Breslau und seines Delegaturbezirks für das jahr 1921, Breslau 1921, s. 98.
4 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!