Napisał do nas pan Marek ze Świdnicy, który podzielił się swoim spostrzeżeniem, dotyczącym zrewitalizowanego w duchu historycznym Parku Młodzieżowego.
– Generalnie park wygląda nieźle, chociaż pewnie zawsze można zrobić coś jeszcze lepiej – pisze pan Marek. – Dotyczy to między innymi słupków jeszcze z czasów twierdzy świdnickiej, które zostały w terenie wyeksponowane. Wszystkie z wyjątkiem jednego o którym chyba zapomniano. Chodzi o słupek przy wylocie alejki parkowej w kierunku ulicy Ofiar Oświęcimskich. Nie rozumiem, dlaczego nie został zabezpieczony. Zapomnieli o nim?
My też nie rozumiemy Panie Marku. Wspomniane przez Pana słupki znajdujące się nie tylko na terenie Parku Młodzieżowego, ale i w innych częściach miasta na terenie dawnych terenów twierdzy, to kamienie wyznaczające granice zewnętrznego i wewnętrznego pierścienia twierdzy świdnickiej, budowanej przez Prusaków od połowy XVIII wieku, z inicjatywy króla pruskiego Fryderyka Wielkiego. Początkowo było ich 320. Na jednej stronie znajdowały się kolejne cyfry, na drugiej monogram „FR”, co do którego trwają dyskusje co oznaczał. Różni badacze mają w tym względzie różne koncepcje:
– „Fridericus Rex” – Król Fryderyk
– „Festungs Rayon” – Rejon Twierdzy
W kolejnych dziesięcioleciach, kiedy twierdza była systematycznie rozbudowywana, no nowych słupkach wyznaczających odcinki twierdzy pojawiały się także oznaczenia literowe i literowo-cyfrowe. W sumie w szczytowym okresie rozwoju twierdzy było ich około 500, z których zachowało się kilkadziesiąt.
Podczas rewitalizacji Parku Młodzieżowego, zachowane na jego terenie słupki graniczne zostały wyeksponowane. Odsłonięto ich przysypane ziemią części aby były bardziej widoczne w terenie i obłożono je kamieniami. Zapewne w ramach oszczędności nie zdecydowano się na ich oczyszczenie, toteż niektóre wyglądają dziś nieco dziwnie. Rzeczywiście pozostawiono natomiast w stanie „nienaruszonym” słupek którym Pan wspomina, mimo iż zajęto się słupkiem, który znajdował się dosłownie kilkadziesiąt metrów dalej. Jest to o tyle niezrozumiałe, że to właśnie słupek u wylotu alejki wymagał podjęcia szczególnych działań w celu jego ochrony. Znajduje się on bowiem w miejscu, gdzie narażony jest na ciągłe uszkodzenia, co zresztą jest widoczne w strukturze kamienia. Przekrzywiony i poobijany znajduje się bezpośrednio przy alejce, gdzie występuje ruch kołowy i pieszy. Jeżeli nawet wykonawca rewitalizacji parku nie chciał bawić się w jego przenoszenie w bardziej bezpieczne miejsce, to przynajmniej można było go wyprostować i zabezpieczyć przed dalszą destrukcją jakąś małą barierką. Naprawdę przy wielomilionowym koszcie rewitalizacji parku byłby to koszt, którego nie można było już ponieść? Nawet teraz zakres prac nie jest na tyle duży, żeby nie zdołano go przeprowadzić bez angażowania wielkich środków i sił.
W sprawie słupka przesłaliśmy do prezydent Świdnicy pismo, którego skan zamieszczamy poniżej. Czekamy na odpowiedź.
Andrzej Dobkiewicz (Fundacja IDEA)
Dyskusje na temat inicjału FR to specjalność wyłącznie świdnicka, a zamieszanie wprowadził pan Edmund Nawrocki pojęciem „Festungs Rayon”.
Monogram (inicjał) królewski, tzw. reksyna, to oznaczenie władzy lub własności królewskiej, powszechne na terenie Europy w XVIII i XIX w. Znajduje się nie tylko na budynkach militarnych, ale także na elementach umundurowania i wyposażenia wojska, oraz na wielu obiektach cywilnych, np. reksyna Fryderka Wielkiego znajduje sie na odbudowane j kilkanaście lat temu Bramie Wojanowskiej w Jeleniej Górze, oraz na zakładzie przyrodoleczniczym Wojciech w Lądku Zdroju.
Nie ma tu możliwości rozwinięcia tematu, ale wystarczy wpisać do wyszukiwarki hasło „monogram królewski”, a od razu pokaże się kilkadziesiąt obrazków z reksyną Stanisława Augusta Poniatowskiego. Mozna pogrzebać głebiej i znaleźc mnóstwo reksyn pruskich, niemieckich, rosyjskich czy angielskich.
No i sprawę mamy wyjaśnioną 🙂 Dziękujemy.