Byli „złoci”, są „brązowi”

W ubiegłym roku „Aureusi” z Żarowa „chodzili w złocie”, po… znalezieniu złotej monety. Tym razem po poszukiwaniach przeprowadzonych 18 marca są w… „brązie”, chociaż odkrycie jakiego dokonali jest jeszcze cenniejsze.

Podczas prac poszukiwawczych, które na obszarze gminy Żarów zgodnie z decyzją Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków prowadzi Żarowskie Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne „Aureus”, miało miejsce sensacyjne odkrycie. Dokładne miejsce znaleziska ne jest podane z uwagi na fakt, że mogą się w tym miejscu pojawić detektoryści, którzy nie mają oficjalnych zezwoleń na prowadzenie poszukiwań.

Odnaleziony został bowiem unikatowy zabytek pochodzący z wczesnej epoki brązu. Artefaktem tym jest siekierka z brązu o długości 6,6 cm i szerokości ostrza 2,0 cm. To niezwykle rzadko spotykany okaz na ziemiach polskich. Podobnej wielkości egzemplarze zostały odkryte jedynie na Opolszczyźnie w miejscowościach Włodzienin i Kopernikach (przechowywany Muzeum Powiatowym w Nysie).

Zabytek należy do tzw. kultury unietyckiej (powiązana z Celtami?), a chronologicznie datowany jest na wczesną epokę brązu (lata 1800-1600 p.n.e.). Siekierka odlana została z brązu w dwuczęściowej formie. Cechuje się podłużnym kształtem, lekko przewężonym w środku, z wyodrębnionymi brzegami a także półkulistym ostrzem i płaskim również półkolistym obuchem. Na jej powierzchni widoczne są produkty korozji, barwy turkusowej, zielonej i jasnobrunatnej (tlenki żelaza). Typologicznie zabytek zaliczany jest do siekierek typu Wrocław-Szczytniki w wariancie A.

Warto nadmienić, iż znalezisko jest drugim śladem bytności społeczności kultury unietyckiej na Ziemi Żarowskiej. Przeprowadzona w 2014 r. prospekcja lotnicza, udokumentowana fotografiami satelitarnymi oraz badaniami geofizycznymi, przyniosła odkrycie w pobliżu Przyłęgowa, niezwykle interesującego stanowiska z epoki brązu. Obiekt (tzw. rondeloid) znajdujący się na mocno dominującym cyplu, przy jego południowo-zachodnim skłonie, ok. 600 m na północ od obecnego koryta Strzegomki, miał formę regularnego pierścienia o średnicy ok. 80 m z dookolnym rowem o średnicy 4-5 m w kształcie litery U.

Przeprowadzone badania magnetyczne nie potwierdziły obecności budynków wewnętrznych oraz wewnętrznej palisady. Również badania wykopaliskowe dostarczyły bardzo nielicznego materiału zabytkowego, co może wskazywać, że przestrzeń ta nie była nigdy intensywnie użytkowana. Uzyskane datowania radiowęglowe sugerują, że założenie to zostało wzniesione w ciągu XVII stulecia p.n.e. przez społeczności tzw. kultury unietyckiej. Obiekt mógł pełnić funkcje społeczno-gospodarcze lub społeczno-religijne.

Dla członków Żarowskiego Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Aureus” to kolejne cenne znalezisko w ostatnich miesiącach. Przypomnijmy, że w ubiegłym roku wśród kilkuset odnalezionych przez „Aureusów” eksponatów znalazł się także złoty dukat niderlandzki z 1837 roku.

Bogdan Mucha

KULTURA UNIETYCKA zaczęła się kształtować około 2300-2200 lat p.n.e i trwała do ok 1700-1600 lat p.n.e. (tzw. I okres epoki brązu – wczesna epoka brązu). Jej nazwa pochodzi od stanowiska eponimicznego, zlokalizowanego w miejscowości Únětice pod Pragą. Przez około 600 lat kultura ta była jednym z najważniejszych zjawisk wpływających na rozwój epoki brązu w całej Europie. Ludność tej kultury zamieszkiwała obszary Niemiec, Czech, Moraw i Słowacji, a na terenach Polski: Śląska, południowej Wielkopolski, ziemi lubuskiej, Pomorza i Kujaw. Stanowiska kultury unietyckiej na ziemiach dzisiejszej Polski, graniczyły od północy ze stanowiskami kultur nordyjskich, z kulturami strefy leśnej i przykarpackim kręgiem kulturowym od wschodu, oraz ze strefą oddziaływań anatolijsko-bałkańskich i zachodnioeuropejskimi kulturami o tradycji pucharów dzwonowatych od południa i zachodu. W strukturze społeczności kultury unietyckiej, która zamieszkiwała obszar środkowych Niemiec, doszło u schyłku III tysiąclecia p.n.e. do powstania najstarszego najstarszego na kontynencie europejskim ośrodka metalurgii brązu. Wykorzystywane były nowe technologie pozyskiwania miedzi z ubogich w metal rud oraz rozpoczęto wydobywanie cyny w górach Harzu i Rudawach. Był to jedyny region w Europie, w którym od czasów wczesnego eneolitu bez przerwy kultywowano tradycje metalurgii miedzi. Warto dodać, że we wczesnej fazie kształtowania się kultury unietyckiej, wśród tworzącej ją społeczności, panował wielki popyt na przedmioty prestiżowe, których posiadanie podkreślało wysoki status społeczny właściciela. Dzięki dostępności złóż surowców i wiedzy na temat technologii obróbki brązu zaczerpniętej z Bliskiego Wschodu ludność ta była w stanie zaspokoić ten popyt podjęciem własnej produkcji metalurgicznej. Charakterystycznymi wyrobami dla kultury unietyckiej były sztylety, berła sztyletowe, siekierki z podniesionymi brzegami, naramienniki, naszyjniki, bransolety, nagolenniki. Nadmienić trzeba, iż unietyckie brązowe sztylety były poszukiwane w całej Europie i Antolii. Wraz z początkiem II tysiąclecie p.n.e., wyroby brązowe pojawiły się także na terenach Śląska i południowej Wielkopolski. W pewnej mierze pochodziły one z z likalnych warsztatów, usytuowanych na na Wyżynie Głubczyckiej i nad Obrą. Zmarli przedstawiciele kultury unietyckiej, składani byli w płaskich grobach szkieletowych, w pozycji embrionalnej, z głowami zwróconymi ku południu w kłodach drewnianych lub w obstawach kamiennych. W wyposażeniu płaskich grobów męskich, dominowały ozdoby wytworzone z brązu: naszyjniki, bransolety, kolczyki i wisiorki oraz liczne odmiany szpil do spinania odzieży, zagięte przy zaostrzonym końcu. Nielicznie pojawiały się po raz pierwszy ozdoby wykonane ze złota oraz z bursztynu. Charakterystycznym i wyróżniającym się pochówkiem w kulturze unietyckiej, były groby podkurhanowe tzw. książęce, bogato wyposażane m.in. w wyrafinowaną stylistycznie ceramikę inspirowaną złotymi naczyniami Achajów oraz liczne wyroby z brązu, w tym wspomniane wcześniej berła sztyletowe. Chowano w nich mężczyzn, którzy odgrywali znaczącą rolę w społeczeństwie, jako przedstawiciele lokalnej arystokracji. Czternaście takich kurhanów znanych jest z miejscowości Łęki Małe (pow. gm. Kamieniec, pow. Grodzisk Wielkopolski). Były to nasypy o średnicy do 30 m, kryjące pod nasypem konstrukcje kamienno-gliniano-drewniane. Innym grobem książęcym kultury unietyckiej był przebadany w 1962 roku, kurhan położony jest przed Kuklicami, ale w publikacjach umieszczany w sąsiednich Szczepankowicach (gm. Kobierzyce, pow. Wrocław). Słabo rozpoznane jest z kolei osadnictwo kultury unietyckiej. Wiadomo, że duże osiedla lokowane były niekiedy w trudno dostępnych miejscach, łatwych do obrony. Z osad obronnych, wymienić należy tutaj te znane z miejscowości Jędrychowice (gm. Branice, pow. Głubczyce), Nowa Cerekwia (gm. Kietrz, pow. Głubczyce) oraz Bruszczewo (gm. Śmigiel, pow. Kościan). Społeczność kultury unietyckiem wznosiła domostwa drewniane o konstrukcji słupowej. Podstawą gospodarki było rolnictwo oparte na wysiewie kilku gatunków pszenicy, prosa, jęczmienia oraz roślin strączkowych. Nadwyżki produkcji rolniczej, przechowywane były w wielkich naczyniach glinianych, składanych w tzw. jamach zasobowych. Znane są znaleziska 32 żaren nieckowatych ze Szczepankowic oraz szczątki hodowanych koni, które także spożywano o czym świadczą znaleziska dokonane podczas wykopalisk prowadzonych w Łęknicach Małych.

12 LIKES