W przepastnych zasobach Internetu co jakiś czas można znaleźć ciekawostki dotyczące Świdnicy, które do tej pory były praktycznie nieznane szerszemu ogółowi, a i niekiedy także historykom oraz osobom, które interesują się dziejami miasta. Ostatnio wyszperaliśmy praktycznie nieznaną panoramę miasta, wykonaną na początku XIX wieku.
Jej autorem był kompletnie zapomniany w Świdnicy czy też raczej zupełnie nieznany duński urzędnik państwowy, historyk przemysłu pisarz i ilustrator – Ole Jørgen Rawert. Urodził się 3 stycznia 1786 roku w Kopenhadze, jako syn Jørgena Heinricha Rawerta (1751-1823) i Anny Marii z domu Krieger (1758-1826). Ojciec Ole Jørgena Rawerta był wybitnym architektem miejskim, który opracował generalny plan odbudowy Kopenhagi, po wielkim pożarze miasta w 1795 roku (pożar trwał trzy dni, a zniszczeniu uległo aż 909 domów). Niewykluczone, że to właśnie zawód ojca miał wpływ na ukształtowanie u Ole Jørgena zamiłowania do architektury. W 1803 roku ukończył gimnazjum w Kopenhadze i wstąpił na uniwersytet, ale charakter jego studiów jest nieznany. W 1809 roku został zatrudniony jako kopista w Królewskim Urzędzie Handlowym. Został także członkiem w Zarządzie Stowarzyszenia Manufaktur Królewskich i współredaktorem periodyku Handels- og Industritidende (Gazeta Przemysłowo-Handlowa).
Bankructwo Danii w 1813 roku postawiło Rawerta w trudnej sytuacji. Stanowisko redaktora Handels- og Industritidende zostało czasowo zawieszone w 1814 roku, a Stowarzyszenie Manufaktur Królewskich zostało w 1816 roku rozwiązane. W ten sposób Rawert pozostał bez pracy, a jedynie z niewielkim, państwowym zasiłkiem. Otrzymał także królewskie stypendium na badanie przedsiębiorstw przemysłowych podczas podróży zagranicznej w latach 1816-1819, którą odbył po kontynencie europejskim. Odwiedził Niemcy, Szwajcarię, Włochy, Francję, Anglię i Holandię. To podczas tej właśnie podróży, musiał odwiedzić Świdnicę, gdyż namalowana przez niego panorama datowana jest na 1816 rok.
W latach 1819-1823 dużo podróżował po Danii, publikując opracowanie Danske Egne (Regiony Danii). Praca została bogato zilustrowana miedziorytami autorstwa Sørena Henrika Petersena (1788-1860) wykonanymi na podstawie na podstawie rysunków Rawerta. Jego następna praca Beretning om Industriens Tilstand i de danske Provindser (Opis stanu przedsiębiorstw przemysłowych w prowincjach) opublikowana w 1820 roku, spotkała się z dużym zainteresowaniem. Opisywano w nim opłakany stan przedsiębiorstw przemysłowych w całym kraju i argumentowano, że poprawę sytuacji można osiągnąć jedynie poprzez zakładanie szkół politechnicznych i innych placówek oświatowych.
W 1823 roku ponownie objął funkcję redaktora Handels- og Industritidende i pozostał nim do 1844 roku. W 1829 roku jeszcze raz wszedł w skład Zarządu Stowarzyszenia Manufaktur Królewskich, opuścił go jednak już dwa lata później, aby objąć stanowisko inspektora celnego w Kopenhadze oraz dyrektora fabryk. W 1844 roku Rawert przeszedł na emeryturę jako inspektor celny i redaktor Handels- og Industritidende. Pozostał natomiast do śmierci dyrektorem fabryk. W latach 1844-1845 podróżował po Niemczech i Austrii, co zaowocowało niewielkimi publikacjami o przemyśle Saksonii, Wirtembergii, Bawarii, Hanoweru i Austrii. Podobna publikacja o Szwecji została opublikowana w 1847 roku. Do śmierci Rawert wydał jeszcze kilka różnej wielkości opracowań, które stanowią dziś bezcenne źródło wiedzy na temat przemysłu w Danii i Europie w I połowie XIX wieku. Prace te były ilustrowane jego akwarelami i rysunkami. Dokumentował to, co zobaczył, tworząc ogromną liczbę nieco prymitywnych akwareli, zawsze odnoszących się do stanu rzeczywistego i co ważniejsze szczegółowo datowanych.
Duńska Biblioteka Królewska posiada zbiór około 1.400 kolorowych akwarel i rysunków z jego podróży. Rawerta interesowało nie tylko propagowanie rozwoju przemysłu, ale także przemysłowa historia odwiedzanych krajów. Zaowocowało to m.in. licznymi artykułami w Handels- og Industritidende i wspomnianymi publikacjami książkowymi.
Ole Jørgen Rawert był dwukrotnie żonaty. 29 listopada 1827 roku poślubił Cathrine Actonia Christine Bugge (1786-1849), córkę sekretarza Rady Stanu i skarbnika Gabinetu Skarbu – Frederika Conrada Jensa Bugge (1754-1842) i Henriette Cathrine Henrichsen (1746-1830). Po śmierci pierwszej żony w kwietni 1849 roku Rawert poślubił 27 listopada tego samego roku jej młodszą siostrę (sic!) Henriette Cathrine Bugge (1801-1885). Niestety, nic nie wiadomo o jego potomkach, niewykluczone, że nie dochował się dzieci.
Wracając do panoramy Świdnicy namalowanej przez Rawerta, jest ona w zasadzie przede wszystkim prezentacją krajobrazu, w którym ledwie widoczna zabudowa miasta z dominantą w postaci wieży kościoła parafialnego, umieszczona została na tle góry Ślęża. Z podpisu na akwareli o wymiarach 130×210 mm dowiadujemy się, że Rawert namalował ją we wrześniu 1816 roku. Ten typ akwareli nie był jedynym, jaki preferował Rawert. Na wielu innych są widoczne szczegóły przedstawianych budynków tak, jak w prezentowanej akwareli z bramą obronną, fosą i mostem – Norre Port w szwedzkim mieście Halmstadt (z1601 roku ).
– Dzięki odczytaniu podpisu rysunku, wiemy gdzie przebywał autor w chwili jego wykonania – mówi historyk Sobiesław Nowotny. – Ten podpis brzmi w tłumaczeniu na język polski: Świdnica i Ślęża gdy się jedzie od strony Książa.
„Świdnicka” akwarela nie jest dziełem wysokich lotów, niemniej stanowi przyczynek do poznania sylwetki Ole Jørgena Rawerta, a przede wszystkim kolejną ciekawostkę związaną z naszym miastem.
Andrzej Dobkiewicz (Fundacja IDEA)
7 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!