Press "Enter" to skip to content

Godzieszówek – historia miejscowości do 1945 roku

Spread the love

Ta mała wieś, leżąca na terenie gminy Strzegom, przy drodze ze Strzegomia do Roztoki, powstała na terenie leśnym około 1305 r.

Po raz pierwszy wspomniana została pod nazwą Guntheri villa, z czego można wyciągnąć wniosek, iż jej założycielem był niejaki „Günther“ lub „Gunther“. Pierwotnie jej powierzchnia obejmowała 14 dużych łanów; każdy liczony po około 25 ha.

Wieś Godzieszówek założono na „surowym korzeniu”, na zasadach prawa frankońskiego. Nie wiadomo, jak duża była powierzchnia majątku rycerskiego wyznaczonego w tej wiosce; w początkach XX w. obejmował zaledwie 3 ha. Wydaje się, iż wieś od początku istnienia na­leżała do rodziny rycerskiej von Reibnitz i związana była z majątkiem w Roztoce. Co prawda, Hans von Reibnitz wspomniany został źródłowo jako właściciel Godzieszówka dopiero w 1393 r., ale jego związki z tą wsią datują się z pewnością na wcześniejszy okres. Jeszcze w 1403 r. jako dziedzic na Godzieszówku wspominany jest Nickel von der Rybnicz (von Reibnitz). Rów­nież pod względem przymusu parafialnego wieś związana była z kościołem w Roztoce; tutejsi mieszkańcy tam chodzili na nabożeństwa, tam również przez wieki grzebali swych zmarłych. Przyjąć należy, iż w XV wieku właścicielami wsi byli członkowie rycerskiego rodu von Rohnau.

Godzieszówek około 1912 roku: willa rodziny Opitz, szkoła, gospoda i pomnik bitwy pod Dobromierzem

W 1497 r. majątek w Roztoce, a tym samym Godzieszówek, zakupił Conrad von Hochberg. Odtąd nieprzerwanie aż do 1945 r. tutejszy majątek pozostawał w rękach tej znanej szeroko poza granicami Śląska rodziny szlacheckiej. Wieś Godzieszówek nie urosła nigdy do więk­szej rangi. Pozostawała w cieniu swej większej siostry Roztoki, być może nawet od początku jej istnienia planowano taką jej formę – jako większego przysiółka, czy też folwarku. Inte­resujące jest, iż granice wsi obejmowały obszar nazywany w języku niemieckim „Guhle”, co jest ewidentnie zniemczeniem polskiej nazwy „gola”, czyli polana leśna. Być może wieś miała swą słowiańską poprzedniczkę, lecz nie można tego potwierdzić z braku źródeł historycznych.

W okresie XVI wieku tutejsza ludność, idąc za wzorem właścicieli Roztoki, przyjęła reforma­cję w luterańskiej postaci. W okresie wojny trzydziestoletniej Godzieszówek został niemalże całkowicie zniszczony. Jeszcze długo po wojnie majątek ten nie mógł się podnieść ze zgliszcz, tak iż w 1674 r. hrabia Rzeszy Joachim von Hochberg zmuszony został zastawić go na krótki czas Hansowi Friedrichowi baronowi von Nimptsch, staroście księstwa świdnicko-jaworskiego. W okresie II wojny śląskiej na terenie Godzieszówka rozgrywała się bitwa między wojskami Prus i Austrii oraz Saksonii, która weszła na łamy historii powszechnej jako bitwa pod Dobro­mierzem. To właśnie tutaj, na wspomnianym obszarze nazywanym „Guhlą”, czy też „Golą”, 4 czerwca 1745 r., pruskie oddziały dragonów z Bayreuth dokonały brawurowego przełamania szyków austriackich, dokonując decydującego przełomu w bitwie. W jej wyniku Prusacy wzięli do niewoli 4000 żołnierzy przeciwnika i zdobyli 66 chorągwi. Na miejscu bitwy, przy drodze z Grabiny Śląskiej do Godzieszówka, wystawiono w XIX wieku pomnik upamiętniający wy­darzenia z XVIII w. Określano go w literaturze niemieckiej jako „Guhledenkmal” (pomnik na Goli). Niestety do naszych czasów dochowały się jedynie jego szczątki, gdyż po 1945 r. wysa­dzony został w powietrze przez sowieckich saperów.

W 1785 r. wieś liczyła 9 bogatych chło­pów, 6 zagrodników, 7 chałupników, łącznie 148 mieszkańców. Godzieszówek objęty był do 1810 r. przymusem wyszynku piwa pochodzącego z browarów strzegomskich. Nieco więcej na temat charakteru tutejszego majątku dowiadujemy się z opisu z 1829 r. Hodowano tu 24 konie, 5 wołów, 45 krów, 180 owiec półszlachetnych i 350 owiec nieuszlachetnionych. Tutejsze gle­by określano mianem ciężkich, gliniastych, a w północnej części wsi żwirowatych. Mimo to nadawały się one pod uprawę pszenicy. W 1845 r. na terenie wsi mieszkały 184 osoby, z czego zaledwie 5 było katolikami. Swe stałe miejsce w obrazie wsi znalazło również 4 handlarzy i 4 rzemieślników. W 1885 r. w Godzieszówku stało 31 domów i mieszkało tu 234 mieszkańców, z czego 223 było wyznawcami luteranizmu, zaś 11 katolicyzmu. Tereny wsi obejmowały 330 ha, z czego 297 ha przypadały na pola uprawne, 14 ha na łąki, 3 ha na las. Majątek dworski w Godzieszówku, związany z Roztoką, obejmował zaledwie 3 ha ziemi. W 1939 r. mieszkało tu 285 osób.

Sobiesław Nowotny

9 LIKES

One Comment

  1. Krzysztof Czarnecki Krzysztof Czarnecki 1 sierpnia 2024

    Guhle to podmokły obszar na północ od drogi Grabina – Godzieszówek, tymczasem szarża dragonów Bayreuth miała miejsce około pół kilometraa na południe od tej drogi. Z tym „brawurowym przełamaniem” też bym polemizował – dragoni uderzyli na rozpadającą się po wyeliminowaniu dowódców (ciężkie rany Thungena i Dauna) linie austriackiej piechoty i przejściu części batalionów do odwrotu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Mission News Theme by Compete Themes.