W Starostwie Powiatowym w Świdnicy otwarta została metalowa tuba, znaleziona kilka dni temu podczas remontu wieży kościoła w Marcinowicach (czytaj tutaj: Odkrycie w kościele w Marcinowicach).
Przypomnijmy, że w kuli na szczycie wieży pracownicy wykonujący remont wieży znaleźli tubę (wys.: 38 cm, średnica 10 cm) z – jak się okazało – blachy cynkowej. Otwarcia dokonano m.in. w obecności przedstawicieli Archiwum Państwowego we Wrocławiu w tym dyrektora wrocławskiego oddziału – dr. Janusza Gołaszewskiego, pracownika tegoż archiwum – dr. Bartosza Grygorcewicza, księdza proboszcza dr. Juliana Nastałka z parafii pw. św. Wawrzyńca w Śmiałowicach, do której należy filialny kościół w Marcinowicach – oraz przedstawicieli urzędu konserwatorskiego. W spotkaniu uczestniczył także historyk Sobiesław Nowotny ze Świdnickiego Portalu Historycznego.
Po otwarciu tuby okazało się, że zawiera ona zachowane w niezłym stanie pamiątki z ostatnich blisko 200 lat. Tak, jak przypuszczaliśmy, pamiątki były chowane do tuby przy okazji remontu kościoła i jego wieży, ale nie jednego, a minimum trzech – w 1830, 1871 i 1920 roku. Z tych bowiem lat pochodzą różne pamiątki, jakie znaleziono w kuli. Podczas kolejnych remontów nie wyciągano więc prawdopodobnie artefaktów złożonych tam wcześniej, ale dokładano nowe, być może wymieniając jedynie pojemnik na większy. Znaleziono także kilka innych artefaktów datowanych na inne lata, które nie pokrywają się ze znanymi datami remontów wieży, co może sugerować włożenie ich w późniejszym okresie.
– Podejmując remont wieży mieliśmy nadzieję, że uda się coś znaleźć i nasze nadzieje się spełniły w 100 procentach. Bardzo się z tego cieszymy i czekamy na wyniki szczegółowych opracowań, których dokonają specjaliści. Myślę, że jest to bardzo ciekawe znalezisko, zwłaszcza w perspektywie nieznanej dotąd bliżej, szczegółowej historii kościoła w Marcinowicach. Znalezione dokumenty i rękopisy pozwolą nam tę historię poznać w wielu szczegółach i myślę, że będą dla nas bardzo interesujące – powiedział ks. dr Julian Nastałek, proboszcz parafii św. Wawrzyńca w Śmiałowicach dla portalu Świdnica24.pl, któremu dziękujemy za użyczenie zdjęć.
Nie wszystkie artefakty udało się od razu wydatować ze względu na konieczność przeprowadzenia prac konserwatorskich, które umożliwią oddzielenie od siebie poszczególnych kartek i gazet. Co dokładnie znaleziono w tubie?
Na podstawie informacji, które udostępnił rzecznik Starostwa Powiatowego Piotr Dębek, wiadomo, że w pojemniku znajdowały się:
1. Papierowa koperta, wym. 118×23 mm. W kopercie znaleziono banknoty i kartki żywnościowe.
2. Dokument na papierze czerpanym, wymiary: 227×100 mm (niedatowany)
3. Dokument na papierze czerpanym, wymiary: 200×325 mm, październik 1830 r.
4. Dokument, papier czerpany, wymiary: 170×122 mm, 1830 r. (trzy najstarsze w zbiorze, data ich wystawienia pokrywa się z remontem wieży kościoła)
5. Dokument, na papierze czerpanym, wymiary: 180×212 mm, pieczęć lakowa uszkodzona, 24 września 1871 r. (4 karty) + 2 przyklejone lakiem karty, możliwe do odklejenia podczas prac konserwatorskich (rok kolejnego, potwierdzonego remontu wieży)
6. Dokument na papierze czerpanym, wymiary, 337×210 mm (2 karty), pieczęć lakowa uszkodzona, 24 września 1871 r.
7. Dokument złożony podwójnie, wymiary: 210×330 mm, 1889 r.
8. Dokument złożony, papier, wymiary 210×330 mm, 1908 r.
9. Dokument, złożony, wymiary: 210×330 mm, 1922 r. (kolejna, potwierdzona data remontu kościoła)
10. Dokument złożony, papier, wymiary: 210x330mm, 1922 r.
11. Zbitek złożony z kilku gazet w języku niemieckim. Ze względu na zły stan zachowania, odstąpiono od ich rozwinięcia podczas oględzin.
12. Książka Die Lehre von der päpstlichen Unfehlbarkeit für das katholische Volk, Freiburg in Breisgau 1870, ss. 40 (bez okładki) – Doktryna o nieomylności papieża dla ludu katolickiego
13. Książka Schematismus des Bisthums Breslau…, Breslau 1869, bez okładki, papier częściowo uszkodzony (Schematyzm biskupstwa wrocławskiego)
14. Banknot (Notgeld), nominał 5 marek, 1917 г.
15. Banknot (Notgeld), nominał 2 marki, 1920 г.
16. Banknot (Notgeld), nominał 25 fenigów, 1921 r.
17. Banknot (Notgeld), nominał 50 fenigów, 1921 r
18. Banknot (Notgeld) o nominale 1 marka, 1921 r.
19. Banknot, nominał 10 marek, 1920 r.
20. Banknot, nominał 20 marek, 1915 r.
21. Brotkarte (kartka na chleb), 3 blankiety
22. Kartki na cukier, 1 sztuka, 1921 r.
23. Kartki na ser i chleb, 1 blankiet
24. Pudełko po zapałkach, wymiary 58×35 mm
W tym ostatnim artefakcie – pudełku zapałek – nota bene wyprodukowanym w Bystrzycy Kłodzkiej – schowane były 22 sztuki monet z okresu od połowy XVII do połowy I połowy XX wieku.
– Najciekawszymi monetami były srebrny talar jeszcze z czasów habsburskich, co może sugerować, że stanowił pozostałość jeszcze starszej tuby – z XVII wieku, z czasów, kiedy kościół należał do jezuitów. Drugą ciekawą monetą jest porcelanowy pieniążek – notgeld, wyprodukowany w Wałbrzychu, w jednej z fabryk porcelany. Ciekawe są także okoliczności włożenia do pojemnika jednej z książek. O ile schematyzm biskupstwa wrocławskiego nie zaskakuje, bo wymienia obsady wszystkich stanowisk w biskupstwie wrocławskim – takie schematyzmy wydaje się także współcześnie, o tyle ciekawszy jest fakt włożenia do pojemnika książki Doktryna o nieomylności papieża dla ludu katolickiego z 1869 roku. Można powiedzieć, że była to pewnego rodzaju nowinka, którą włożono do pojemnika dwa lata po I Soborze Watykańskim. Zwołany przez papieża Piusa IX obradował w latach 1869-1870. To właśnie na tym soborze uchwalono dogmat o nieomylności papieża, który w znacznej mierze kształtuje dzisiejszy kościół katolicki – mówi historyk Sobiesław Nowotny.
Nie wiadomo jeszcze, gdzie trafią znaleziska z pojemnika. Mogą zostać przekazane do Archiwum Państwowego we Wrocławiu lub jego oddziału w Kamieńcu Ząbkowickim albo do Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu lub Archiwum Diecezjalnego w Świdnicy.
W protokole z otwarcia pojemnika czytamy: Stosownie do konieczności wydania opinii w związku z art. 23 Ustawy o rzeczach znalezionych należy stwierdzić, że znalezisko posiada znamiona zabytku i materiałów archiwalnych. W odniesieniu do odnalezionych monet DWKZ wystąpi o opinię numizmatyczną. W odniesieniu do odnalezionych dokumentów, DWKZ wystąpi o opinię do Archiwum Państwowego we Wrocławiu. Stosowne decyzje zostaną wydane po otrzymaniu przewidzianych przepisami prawa opinii. Do tego czasu znalezisko (z wyłączeniem monet i tuby) będzie przechowywane w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Monety i tuba będą przechowywane w Starostwie Powiatowym w Świdnicy.
Póki co… – Znalezione przedmioty i dokumenty zostaną zabrane do pracowni konserwatorskiej w Archiwum Państwowym we Wrocławiu w celu wykonania bieżącej konserwacji – informuje dr Janusz Gołaszewski, dyrektor Archiwum Państwowego we Wrocławiu. Treść odnalezionych dokumentów przedstawimy po ich przetłumaczeniu.
Andrzej Dobkiewicz (Fundacja IDEA)
Zdjęcia Michał Nadolski/Świdnica24.pl
9 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!