Bystrzyca Dolna leżąca 2,5 km na południe od Świdnicy, zaliczana jest do najstarszych wsi powiatu świdnickiego.
Po raz pierwszy wymieniona została w dokumencie z około 1150 r. W przeciwieństwie do Bystrzycy Górnej, założonej przez niemieckich kolonistów, Bystrzyca Dolna ma słowiańską genezę. Przez całe wieki, aż do 24 listopada 1898 r. (kiedy to zmieniono jej nazwę), nazywano ją Bystrzycą Polską.
Jest jednak mało prawdopodobne, aby po przeniesieniu wsi na prawo niemieckie, co nastąpiło zapewne już w II poł. XIII wieku, mówiono tu ciągle w języku polskim. Wieś Bystrzyca Dolna, która otrzymała swą nazwę od rzeki, nad którą jest położona, należała początkowo do słynnego śląskiego możnowładcy Piotra Własta, protoplasty polskiego rodu Duninów. Około wspomnianego 1150 r. on sam wraz ze swą małżonką Marią podarował dziesięcinę z tej wsi wrocławskiemu klasztorowi augustianów „Na Piasku”. Akt ten zatwierdził ówczesny biskup wrocławski Walter. Ów stan posiadania w 1193 r. i w 1250 r. potwierdzili również dwaj kolejni papieże, zaś w 1223 r. ponownie biskup wrocławski. W bliżej nieznanych okolicznościach wieś znalazła się w posiadaniu rycerskim. W 1279 r. jej właścicielem był rycerz Burkhard (założyciel pobliskiego Burkatowa), który zwykł się nazywać od swej posiadłości „von Weistritz” (czyli „z Bystrzycy”). W późniejszym czasie pojawiają się tu takie rodziny jak von Schwengfeld, von Rohnau, von Croischwitz, von Sachenkirch.
Większość z tych rodów posiadała majątki w naj_bliższej okolicy, bądź należała do patrycjatu miasta Świdnicy. Warto dodać, iż charakter tej wsi od XIV wieku przypominał nieco przedmieście Świdnicy, bądź nawet jej gospodarcze zaplecze. Powstały tu bowiem młyny, bielarnie płótna, magle i folusze. W 1375 r. wszystkie wymieniane tu „manufaktury” przeszły na własność świdnickiego mieszczanina Hansa von Sachenkirch. Począwszy od II połowy XIV w. wieś coraz bardziej była wciągana w orbitę wpływów miejskich. Ciągle rozdrabniana na coraz to mniejsze majątki, ostatecznie w 1595 r. stała się ona własnością Świdnicy. Jako własność miejska Bystrzyca Polska aż do 1810 r. dzieliła losy dawnej stolicy księstwa świdnicko-jaworskiego. Kilkakrotnie została zniszczona w swej historii; spalono ją w okresie najazdu husyckiego w 1428 r., podobna katastrofa dotknęła ją w okresie wojny trzydziestoletniej, kiedy to oddziały zbrojne walczące o zdobycie przewagi na Śląsku stawały tu na kwaterunku.
Wpływ miasta na stosunki panujące w Bystrzycy Dolnej uwidaczniał się również na płaszczyźnie religijnej i kościelnej. Prawdopodobnie już od II poł. XIII w. mieszkańcy tej wsi musieli płacić dziesięcinę proboszczowi świdnickiego kościoła farnego (obecnej katedry). Formalnie ludność Bystrzycy Dolnej należała zatem do parafii św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy. Odległość do miasta nie wpływała pozytywnie na rozwój życia duchowego. Dlatego też Hans von Sachenkirch ufundował i wybudował tu w XV w. niewielkich rozmiarów kościółek, który poświęcony był Trzem Królom. 18 marca 1490 r. kardynałowie Rodricus i Jan udzielili wszystkim pobożnym wiernym, którzy odwiedziliby w celu modlitwy wspomniany kościółek, nadzwyczajnego odpustu. Dziś nie wiemy niestety, gdzie stał ów kościółek. Nie po_został bowiem po nim żaden ślad (zniszczony został zapewne w okresie wojny trzydziestoletniej).
W 1811 r. właścicielem wsi został baron von Reitzenstein, który wywodził się z rodu pochodzącego z Vogtlandu. Przedstawiciele tej rodziny posiadali tutejszy majątek aż do 1945 r. Najsłynniejszym członkiem tego rodu był generał-lejtnant Erdmann baron von Reitzenstein. Reprezentując poglądy konserwatywne, odgrywał on na przełomie XIX i XX w. dość znaczącą rolę na terenie Świdnicy i powiatu świdnickiego. W 1905 r. założył on w Świdnicy Towarzystwo Afiliowane Związku Rzeszy do Walki z Socjaldemokracją. Rok później wygłosił przemówienie przed obliczem cesarza Wilhelma II, który przyjechał do Bolesławic Świdnickich celem odsło_nięcia tam pomnika upamiętniającego słynny „obóz bolesławiecki”. Rodzina von Reitzenstein obchodziła w 1910 r. setną rocznicę przejęcia majątku w Bystrzycy Dolnej. Wydarzenie to po_stanowiono uczcić w szczególny sposób – na skraju wsi wybudowano kościół ewangelicki, który ufundowali członkowie rodu von Reitzenstein. Pierwsze kazanie wygłoszono w nim 10 czerw_ca 1911 r. Obecnie jest to kościół katolicki pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny. Warto wspomnieć, iż we wsi zachował się skromny pałac von Reitzensteinów, obecnie zamieszkiwany przez liczne rodziny dawnych pracowników PGR-u.
Sobiesław Nowotny
15 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!