Część 2 – Przeciwnicy
Rozlokowane pomiędzy Świdnicą a Pszennem – dziś już nieistniejące – lotnisko polowe, stało się przyczyną dla których wiosną 1945 roku nad Świdnicą i okolicami rozgorzała powietrzna wojna. W pierwszej części przedstawiliśmy zarys walk nad Świdnicą – czytaj tu: Wojna powietrzna nad Świdnicą ‘1945 (cz. 1). Poniżej część druga, w której przedstawiamy niektórych uczestników walk nad Świdnicą.
***
Porucznik Władimir Michajłowicz Taglicew. Urodził się 2 kwietnia 1922 roku w mieście Bijsk w Kraju Ałtajskim. Ukończył szkołę i miejscowy aeroklub. W 1940 roku został powołany do Armii Czerwonej i skierowany do wojskowej szkoły dla pilotów. Ukończył ją w grudniu 1942 roku i jako najlepszy student został instruktorem. W czerwcu 1943 roku porucznik W.M. Taglicew został skierowany na front. Przeszedł szlak bojowy od pilota do dowódcy eskadry w 804. Pułku Bombowym (804-го бомбардировочного авиаполка). Przeniesiony został następnie do 161. Gwardyjskiego Pułku Bombowego (161-го гвардейского бомбардировочного авиационного полка). Brał udział w walkach na Froncie Woroneskim, 1. i 2. Ukraińskim. Uczestniczył w wielu operacjach wojsk radzieckich w Mołdawii, Rumunii i na Ukrainie. Starszy porucznik gwardii Taglicew, był doskonałym pilotem samolotu Petliakow Pe-2, świetnie wykonywał powierzone mu zadania zwiadowcze i bojowe. Wykonał 163 loty bojowe w tym 83 z bombardowaniem. 7 kwietnia 1945 roku otrzymał rozkaz zbadania obecności lotnictwa przeciwnika na lotnisku w Świdnicy. Na wysokości 1300 metrów pokonując silny ogień przeciwlotniczy wszedł na cel. Na kursie bojowym został zaatakowany przez trzy Messerschmitty Bf-109, ale odparł ich dwa ataki. Wykonał fotografie znajdujących się na lotnisku 42 samolotów wroga i 8 składów na dworcu kolejowym. Dwa tygodnie później na przedmieściach Berlina zniszczył w ataku 45 wagonów kolejowych i 7 budynków. Wykonał 8 lotów bojowych na Berlin. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z dnia 27 czerwca 1945 roku za odwagę i bohaterstwo na froncie walki otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego z wręczeniem orderu Lenina i medalem „Złota Gwiazda”. Odszedł z wojska w 1948 roku w stopniu kapitana. Od października 1962 roku mieszkał w Bracku. Zmarł 6 lutego 1982 roku.Odznaczony orderami Lenina, Czerwonego Sztandaru, Wojny Ojczyźnianej 1. stopnia i in. medalami.
Kapitan Aleksiej Aleksandrowicz Jegorow. Urodził się 28 maja 1918 roku w Moskwie. Ukończył 8 klas i przyfabryczną szkołę zawodową. Pracował jako ślusarz w moskiewskiej fabryce samochodów. Od 1939 roku w Armii Czerwonej. W 1941 roku ukończył Borysławską wojskową szkołę pilotów. 10 sierpnia 1942 roku sierżant A. Jegorow znalazł się na froncie w 438. Pułku Myśliwskim (438-й истребительный полк), przekształconym 27 października 1944 roku w 212. Gwardyjski Pułk Myśliwski (212-й гвардейский истребительный полк). Latał na samolotach typu Hawker Hurricane, Jakowlew Jak-7 i P-39 Airacobra. W czasie wojny awansował do stopnia kapitana. W sumie wykonał 271 lotów bojowych, stoczył 66 walk powietrznych i zniszczył 25 samolotów wroga: 10 – Focke Wulf Fw-190, 7 – Messerschmitt Bf-109, 4 – Junkers Ju-87, 2 – Henschel Hs-129, 1 – Focke Wulf Fw-189, 1 – Heinkel He-111, (22 marca 1945 roku w północno-zachodniej części lotniska w Świdnicy zniszczył samolot Messerschmitt Bf-109). Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z dnia 27 czerwca 1945 roku uhonorowany tytułem Bohatera Związku Radzieckiego z wręczeniem orderu Lenina i medalu „Złota Gwiazda” (nr 6558). Po wojnie w dalszym ciągu służył w siłach powietrznych ZSRR. W 1951 roku ukończył Wojskową Akademię Lotniczą i dowodził pułkiem myśliwskim. Dosłużył się stopnia pułkownika. Zginął 25 września 1951 roku w lotniczej katastrofie. Odznaczony orderami: Lenina (27.06.1945), Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (09.06.1944, 15.08.1944, 12.05.1945), Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1. stopnia (24.12.1943), Czerwonej Gwiazdy (13.09.1942).
Major Iwan Siemionowicz Anaszenko. Urodził się 29 sierpnia 1905 roku we wsi Maczecha (obwód wołgogradzki). W Armii Czerwonej od 1927 roku. Najpierw służył w kawalerii, następnie ukończył wojskową szkołę lotniczą. W stopniu kapitana służył w 57. Eskadrze Myśliwskiej (57-й истребительнa эскадрa). Od 26 marca do 5 sierpnia 1938 roku uczestniczył w wojnie domowej w Hiszpanii. Był pilotem myśliwskiego samolotu I-15. Wykonał 10 lotów bojowych i uczestniczył w 1 walce powietrznej. 23 maja 1938 roku został zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą, uratował się i wyskoczył na spadochronie, ale uległ poparzeniom. Półtora miesiąca spędził w szpitalu, po czym został wysłany do kraju. W 1938 roku nadano mu stopień wojskowy majora. Służył w zakaukaskim okręgu wojskowego. Od kwietnia 1940 roku dowodził 133. Pułkiem Myśliwskim (133-й истребительный полк). Od 22 czerwca 1941 roku brał udział w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Na czele swego pułku walczył na kalinińskim froncie od czerwca 1941 roku do stycznia 1942 roku. Latał na samolocie myśliwskim Ławoczkin ЛаГГ-3. Od stycznia do czerwca 1942 r. studiował w Wojskowej Akademii Lotniczej. Od czerwca (inne źródła od październik) 1942 roku do lutego 1943 roku był dowódcą 774. Pułku Myśliwskiego (774-й истребительный полк) i latał na samolocie Jakowlew Jak-7. Od 10 października (12 listopada) 1942 r. do 3 marca 1943 roku walczył na Południowo-Zachodnim froncie, w obronie Stalingradu. Od 1 czerwca 1943 roku walczył na froncie Centralnym. Od stycznia 1943 roku do czerwca 1944 roku pełnił obowiązki zastępcy dowódcy 282. Dywizji Myśliwskiej (282-я истребительнaя дивиэия). Od czerwca do sierpnia 1944 roku dowodził 9. Gwardyjskim Pułkiem Myśliwskim (9-й гвардейский истребительный полк). W jednej z walk został ranny, i do lutego 1945 roku leczył się w centralnym szpitalu w Moskwie. Po wyjściu ze szpitala został mianowany zastępcą 8. Gwardyjskiej Dywizji Myśliwskiej (8-й гвардейской истребительной авиационной дивизии). Latał na samolocie myśliwskim Ławoczkin Ła-5. W składzie 1. Frontu Ukraińskiego brał udział w walkach o Berlin i Pragę. Wykonał 35 lotów bojowych i brał udział w 15 walkach powietrznych, zniszczył 5 samolotów wroga: 2 – Focke Wulf Fw-189, 2 – Henschel Hs-123, 1 – Focke Wulf Fw-190 (4 maja 1945 roku na lotnisku w Świdnicy zniszczył samolot myśliwski Focke Wulf Fw-190). Przeszedł na emeryturę w stopniu pułkownika. Mieszkał w mieście Tambow (Rosja). Zmarł 17 sierpnia 1991 roku. Odznaczony orderem Lenina (po 1945 roku), trzema orderami Czerwonego Sztandaru (22.2.1939, 1.1.1943, po 1945), dwoma orderami Wojny Ojczyźnianej 1. stopnia (13.8.1943, 6.4.1985), orderem Wojny Ojczyźnianej 2-stopnia (11.6.1945), dwoma orderami Czerwonej Gwiazdy (3.11.1944, po 1945), medalem „Za obronę Stalingradu” (22.12.1942), „Za zdobycie Berlina” (9.6.1945), „Za wyzwolenie Pragi” (9.6.1945), „Za zwycięstwo nad Niemcami” (9.5.1945), „30 lat Sowieckiej Armii i Floty” (22.2.1948) i innymi.
Porucznik Piotr Michajłowicz Nikonorow. Urodził się 13 (według innych danych 14) stycznia 1923 roku w mieście Czystopol (Tatarska ASRR) w rodzinie robotniczej. W latach dziecięcych wychowywał się w sierocińcu. Ukończył szkołę i permski aeroklub. W 1941 roku został powołany do Armii Czerwonej. W 1942 roku ukończył wojskową szkołę lotniczą. Na froncie od 1 grudnia 1942 roku. Walczył w 166. Pułku Myśliwskim, przemianowanym 12 maja 1943 roku na 88. Gwardyjski Pułk Myśliwski (88-й гвардейской истребительной полк). Pułk został uzbrojony myśliwce Ławoczkin ЛаГГ-3, w maju 1943 roku przeszedł na samoloty Ławoczkin Ła-5, a w marcu 1945 roku do nich doszły samoloty Ławoczkin Ła-7. Od lutego 1944 roku był dowódcą w 88. Gwardyjskim Pułku Myśliwskim. Starszy porucznik P.M. Nikonorow wykonał 167 lotów bojowych i brał udział w 44 walkach powietrznych, zestrzelił 17 samolotów wroga (5 dalszych prawdopodobnie): 6 – Messerschmitt Bf-109, 5 – Focke Wulf Fw-190, 5 – Junkers Ju-87, 3 – Junkers Ju-88 (w tym jeden w parze), 1 – Heinkel He-111 (5 maja 1945 roku na lotnisku w Świdnicy zniszczył samolot myśliwski Focke Wulf Fw-190). 1 Lipca 1944 roku za odwagę i męstwo wykazane w walkach z wrogiem, uhonorowany został tytułem Bohatera Związku Radzieckiego z wręczeniem orderu Lenina i medalem „Złota Gwiazda”. Po wojnie kontynuował służbę w iłach powietrznych ZSRR. Dosłużył się stopnia majora. Od 1957 roku w rezerwie. Mieszkał w Charkowie. Zmarł 5 Lipca 1983 roku. Odznaczony orderami: Lenina, Czerwonego Sztandaru (trzy razy), Wojny Ojczyźnianej 1. stopnia, Czerwonej Gwiazdy.
Porucznik Borys Nikołajewicz Artjuchin. Urodził się w 1922 roku. Wojnę rozpoczął w składzie 927. Pułku Myśliwskiego (927-й истребительной полк), gdzie wykonał 25 lotów bojowych na samolotach Polikarpow I-16 i Ławoczkin ЛаГГ-3. W październiku 1942 roku przeniesiony został do 166. Pułku Myśliwskiego (166-й истребительной полк) gdzie latał na ЛаГГ-3. Latem 1943 roku w walkach pod Kurskiem, odniósł kilka zwycięstw, latając na samolocie Ławoczkin Ła-5. Szczególnie wsławił się w walkach na Wołyniu (Ukraina Zachodnia), walcząc w składzie: 1. eskadry 88. Gwardyjskiego Pułku Myśliwskiego (88-й гвардейской истребительной полк). Ostatnie walki starszy porucznik B. Artjuchin stoczył pod Berlinem i Pragą. W czasie wojny wykonał 266 lotów bojowych i stoczył 54 powietrznych walki. Zestrzelił 17 samolotów wroga osobiście i 10 prawdopodobnie: 8 – Messerschmitt Bf-109, 4 – Focke Wulf Fw-190, 2 – Junkers Ju-87 (w parze), 2 – Heinkel He-111 (w parze), 1 – Junkers Ju-88 (w parze), 4 maja 1945 roku na lotnisku w Świdnicy zniszczył samolot Messerschmitt Bf-109. Odznaczony orderami: Czerwonego Sztandaru ( czterokrotnie ), Czerwonej Gwiazdy.
Podpułkownik Leonid Iwanowicz Goregliad. Urodził się 31 marca 1923 roku w Aszchabadzie. Od 31 stycznia 1934 roku w szeregach Armii Czerwonej. W grudniu tego roku ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Uczestnik wojny radziecko-fińskiej 1939-1940. Latał na samolocie Polikarpow I-153 „Czajka” jako zastępca dowódcy dywizjonu w 149. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (Siły Powietrzne Frontu Północno-Zachodniego). Wykonał wówczas ok. 30 lotów bojowych. Od września 1941 roku w stopniu kapitana w 101. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Od marca 1942 roku jako dowódca 186. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. W obu pułkach latał na samolocie Jakowlew Jak-1. Od czerwca 1942 roku w 6. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. 7 lipca tego roku został ciężko ranny w bitwie powietrznej. Od lutego 1943 roku jako zastępca dowódcy 205. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Latał wówczas na samolotach Jakowlew Jak-1 i Bell P-39 „Airacobra”. Od grudnia 1943 roku w stopniu podpułkownika jako dowódca 304. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Od 29 kwietnia 1944 roku ponownie w 205. Dywizji Myśliwskiej. Od czerwca 1944 roku zastępca dowódcy 9. Gwardyjskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Od 16 sierpnia 1944 roku ponownie jako dowódca 205. Dywizji Myśliwskiej (27 października 1944 roku przekształconej w 22. Gwardyjską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego na samolotach „Airacobra”). Do 9 maja 1945 roku dowódca 22. Gwardyjskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego (6. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna / 1. Front Ukraiński). Wykonał 132 loty bojowe i uczestniczył w 53 walkach powietrznych, zniszczył 14 lub 15 samolotów wroga (dalszych 6 do spółki z innymi pilotami – niepotwierdzone). Uczestnik walk na frontach: południowym, woroneskim, południowo-zachodnim, 1. i 2. ukraińskim. Dekretem Prezydium Najwyższej Rady ZSRR z 23 lutego 1948 roku nadano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, odznaczony Orderem Lenina i Medalem Złotej Gwiazdy (nr 8307). Po zakończeniu wojny kontynuował służbę w Siłach Powietrznych na różnych stanowiskach dowodzenia. W 1950 roku ukończył Wyższą Akademię Wojskową. Brał udział w tworzeniu i szkoleniu pierwszego oddziału sowieckich kosmonautów. Od 1961 roku w Generalnym Inspektoriacie Sił Powietrznych. 19 kwietnia 1976 roku przeszedł w stan spoczynku w stopniu generała dywizji. Zmarł w Moskwie w 12 lipca 1986 roku. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (7.04.1940, 19.07.1942, 7.05.1944, 16.10.1944), Orderem Suworowa II klasy (6.04.1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (11.03.1985), kilkakrotnie Orderem Czerwonej Gwiazdy, Orderem Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR III klasy oraz wieloma medalami.
Major Anatolij Leonidowicz Kożewnikow. Urodził się 12 marca 1917 roku we wsi Bazaikcza (ob. Krasnojarsk). Od 3 grudnia 1938 roku w szeregach Armii Czerwonej. W lipcu 1940 roku ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Jako młodszy porucznik na froncie od 5 lipca 1941 roku. Do października 1942 roku w Grupie Lotnictwa Myśliwskiego, utworzonej z pilotów instruktorów Batajskiej szkoły pilotów. Latał wówczas na samolocie Polikarpow I-16. Od lipca 1942 roku dowódca klucza w 438. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (27 października 1944 roku przekształcony w 212. Gwardyjski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego). Latał na samolotach Hawker Hurricane, Jakowlew Jak-1, Jakowlew Jak-7, Bell P-39 „Airacobra”. W listopadzie 1942 roku został zastępcą dowódcy eskadry, w maju 1943 roku dowódcą eskadry, w lutym 1945 roku zastępcą dowódcy pułku. Lekko ranny 9 lipca 1943 roku. Do maja 1945 roku zastępca dowódcy 212. Gwardyjskiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (22. Gwardyjska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna / 1. Front Ukraiński). Brał udział w 211 lotach bojowych i stoczył 65 walkach powietrznych, strącił samodzielnie 25 samolotów wroga, dalsze 2 do spółki z innymi pilotami. Walczył na frontach: południowym, woroneskim, południowo-zachodnim, 1. i 2. ukraińskim. Dekretem Prezydium Najwyższej Rady ZSRR z 27 czerwca 1945 roku nadano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego z Orderem Lenina i Orderem Złotej Gwiazdy (nr 6557). W 1950 roku ukończył Akademię Sił Powietrznych. Pełnił funkcję w Głównym Inspektoriacie Sił Powietrznych oraz dowódcy dywizji. W 1958 roku ukończył Akademię Wojskową Sztabu Generalnego i został mianowany dowódcą korpusu lotnictwa myśliwskiego. W 1965 roku mianowany generałem porucznikiem. Od 1969 roku w dowództwie połączonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego i Pełnomocnik Naczelnego Dowództwa Czechosłowackiej Armii Ludowej. W 1974 roku przeszedł w stan spoczynku. Zmarł 5 grudnia 2010 roku i został pochowany w Moskwie. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (9.05.1943, 19.08.1943, 9.06.1944, 12.05.1945, 23.01.1957), Orderem Aleksandra Newskiego (1.02.1943), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (11.03.1985), Orderem Czerwonej Gwiazdy (31.12.1942, 30.04.1954, 22.02.1955) oraz licznymi medalami krajowymi i zagranicznymi.
Porucznik Aleksij Sopin. Urodził się 31 grudnia 1923 roku we wsi Znamienskoje (rejon kolpiański, obwód Orzeł). Od września 1941 roku w szeregach Armii Czerwonej. W 1943 roku ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. 4 października 1943 roku jako młodszy porucznik w 438. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (27 października 1944 roku przekształcony w 212. Gwardyjski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego). Następnie awansowany na dowódcę eskadry. Walczył na 1. i 2. Froncie Ukraińskim. Latał samolotem Bell P-39 „Airacobra”. Do 9 maja 1945 roku jako zastępca dowódcy eskadry i nawigator w 212. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Odbył 268 lotów bojowych i stoczył 73 walki powietrzne, zniszczył 12 samolotów wroga. Uczestnik parady zwycięstwa 24 czerwca 1945 roku na Placu Czerwonym w Moskwie. Po zakończeniu wojny kontynuował służbę w lotnictwie. W stan spoczynku przeszedł w stopniu podpułkownika gwardii. Zmarł 9 czerwca 1989 roku. Odznaczony: Orderem Lenina (4.06.1955), Orderem Czerwonego Sztandaru (5.04.1945, 18.05.1945, 22.0.1955), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (7.3.1944), Orderem Wojny Ojczyźnianej II klasy 11.03.1985), Orderem Czerwonej Gwiazdy (17.02.1944, 29.04.1954, 30.12.1956), Orderem Sławy III klasy (18.06.1944) oraz licznymi medalami.
Porucznik Siemion Aleksiejewicz Filiatow. Urodził się w 1916 roku we wsi Isakowo (dystrykt chaniński, obwód Tuła). Od 1937 rok w szeregach Armii Czerwonej. Ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Od 1943 roku w stopniu porucznika jako dowódca klucza w 69. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Latał na samolocie Bell P-39 „Airacobra”. Uczestnik walk na 1. i 2. Froncie Ukraińskim. 23 października 1943 roku został ciężko ranny (rana odłamkowa, poparzenia twarzy i dłoni). Do maja 1945 roku zastępca dowódcy eskadry i nawigator eskadry 69. Gwardyjskiego Pułku Myśliwskiego (23. Gwardyjska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego / 6. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna /1. Front Ukraiński). Wykonał około 150 lotów bojowych i stoczył 30 walk powietrznych, strącając 13 samolotów wroga. Po zakończeniu wojny kontynuował karierę lotniczą i i dowodził eskadrą. Na stan spoczynku przeszedł w randze majora gwardii. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (25.09.1944 i 12.05.1945), Orderem Czerwonej Gwiazdy (28.11.1943) oraz licznymi medalami.
Porucznik Nikołaj Piotrowicz Frołow. Urodził się w 1920 roku we wsi Spass (obwód Nowogrodzki). Od 1941 roku w szeregach Armii Czerwonej. Ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Od 7 października 1943 roku jako młodszy porucznik w 69. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Brał udział w walkach na frontach: stepowym, 2. i 1. ukraińskim. Do 1945 roku jako starszy porucznik w 69. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (23. Gwardyjska Dywizja Myśliwska / 6. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna / 1. Front Ukraiński). Wykonał ok. 190 lotów bojowych, i stoczył ok. 30 walk powietrznych, strącając 14 samolotów wroga. Latał na samolocie Bell P-39 „Airacobra”. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (12.05.1945 i 18.05.1945), Orderem Czerwonej Gwiazdy (04.11.1943) oraz licznymi medalami.
Porucznik Iwan Prokopiewicz Antonow. Urodził się 19 sierpnia 1920 roku we wsi Waltuszka (rejon dmitrowski, obwód moskiewski). Od 28 marca 1940 roku w szeregach Armii Czerwonej. Ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Od 10 grudnia 1942 roku jako sierżant w 10. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (18 marca 1943 roku przekształcony w 69. Gwardyjski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego). Awansowany na dowódcę eskadry. Walczył na frontach: północno-zachodnim, stepowym 2. i 1. ukraińskim. Latał na samolotach Curtiss P-40 „Warhawk” i Bell P-39 „Airacobra”. Wykonał ok. 200 lotów bojowych i stoczył kilkadziesiąt walk powietrznych, w których zniszczył 12 samolotów wroga. Po zakończeniu wojny kontynuował służbę w lotnictwie. 20 lipca 1957 roku przeszedł w stan spoczynku w randze majora gwardii. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (9.06.1944, 25.4.1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (15.5.1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej II klasy (11.03.1945), Orderem Czerwonej Gwiazdy (11.04.1943) oraz licznymi medalami.
Kapitan Nikołaj Iwanowicz Proszenkow. Urodził się 7 stycznia 1918 roku we wsi Putiatino (obwód włodzimierski). W sierpniu 1938 roku jako ochotnik wstąpił w szeregi Armii Czerwonej. W 1939 roku ukończył Wojskową Szkołę Lotniczą. Od 13 sierpnia 1941 roku jako młodszy porucznik w 13. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Latał na samolotach Polikarpow I-153 „Czajka” i Jakowlew Jak-1. Od marca 1942 r. jako zastępca dowódcy 2. eskadry w 774. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Od czerwca 1942 roku dowódca eskadry w 21. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, gdzie latał na samolotach Jakowlew Jak-1 i Bell P-39 „Airacobra”. Od września 1944 roku w 69. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Walczył na frontach: północno-zachodnim, południowym, stepowym, 2. i 1. ukraińskim. Dwukrotnie ranny: 25.04.1942 i 19.07.1942 roku. Do 9 maja 1945 roku jako dowódca eskadry w 69. Gwardyjskim Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (23. Gwardyjska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego / 6. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna / 1. Front Ukraiński). Odbył 380 lotów bojowych i stoczył 86 walk powietrznych, w których zestrzelił 18 samolotów wroga i dalsze 4 do spółki z innymi pilotami. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 27 czerwca 1945 roku nadano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego z Orderem Lenina i medalem Złotej Gwiazdy (nr 6559). Po zakończeniu wojny kontynuował służbę w lotnictwie. W 1952 roku ukończył Wyższe Kursy Lotnictwa Taktycznego dla oficerów. Od 1960 roku w stanie spoczynku w randze pułkownika gwardii. Zmarł 27 kwietnia 1963 roku w Kijowie. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (15.05.1942, 10.02.1943, 13.05.1945), Orderem Aleksandra Newskiego (25.04.1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (20.04.1944), dwukrotnie Orderem Czerwonej Gwiazdy i licznymi medalami.
Porucznik Zahar Samsonowicz Mszwidobadze. Urodził się 15 lutego 1923 roku we wsi Skra (rejon Gori w Gruzji). Od 3 lutego 1940 roku w szeregach Armii Czerwonej. Ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Od 22 października 1943 roku jako młodszy porucznik w 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (256. Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego). 10 maja 1944 roku został zestrzelony i ciężko ranny (ok. 2 miesięczny pobyt w szpitalu). Walczył na frontach: woroneskim i 1. ukraińskim. Brał udział w walkach lotniczych o Winnice, Kijów, Żytomierz, Tarnopol, Lwów, Berlin. Latał na samolotach myśliwskich Jakowlew Jak-9 i Jakowlew Jak-3. Do 9 maja 1945 roku jako starszy porucznik w 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (256. Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego / 5. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna / 1. Front Ukraiński). Wykonał 236 lotów bojowych i odniósł 13 zwycięstw powietrznych.
Porucznik Piotr Lukjanowicz Griszenko. Urodził się 1 sierpnia 1921 roku we wsi Kukowiakino (obwód witebski na Białorusi). Od 6 kwietnia 1940 roku w szeregach Armii Czerwonej. W 1942 roku ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Od 23 marca 1943 roku jako młodszy porucznik w 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Brał udział w bitwie pod Kurskiem, wyzwoleniu Ukrainy, Polski, Czechosłowacji, operacji berlińskiej. Walczył na frontach: woroneskim i 1. ukraińskim. Latał na samolotach Jakowlew Jak-7, Jak-1, Jak-9 i Jak-3. Od lutego 1944 roku był dowódca 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (256. Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego / 5. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego / 2. Armia Powietrzna / 1. Front Ukraiński). Odbył 155 lotów bojowych i stoczył 31 walk powietrznych, strącając 15 samolotów wroga. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 1 lipca 1944 roku nadano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego z Orderem Lenina i medalem Złotej Gwiazdy (nr 2338). Do 9 maja 1945 roku jako dowódca eskadry i nawigator w 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Wykonał 380 lotów bojowych i stoczył 78 walk powietrznych, w których zestrzelił 25 samolotów wroga i dalszy 1 do spółki z innymi pilotami. Po wojnie nadal służył w lotnictwie. W 1950 roku ukończył Wyższe Oficerskie Kursy Lotnictwa Taktycznego, latał na samolotach odrzutowych. W 1955 roku ukończył Akademię Sił Powietrznych. Służył w 87. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. W latach 1959-1961 jako szef sztabu 764. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. 28 stycznia 1961 roku przeszedł w stan spoczynku w randze podpułkownika lotnictwa. Zmarł 21 grudnia 1973 roku w Moskwie. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (22.10.1943, 05.12.1944, 03.08.1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (18.05.1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej II klasy (08.04.1943), Orderem Czerwonej Gwiazdy (26.10.1955) oraz licznymi medalami.
Porucznik Jakow Wasiliewicz Szyszkin. Urodził się 23 grudnia 1921 roku we wsi Aleksiejewka (obwód saratowski). Od listopada 1938 roku w szeregach Armii Czerwonej. W 1940 roku ukończył szkołę pilotów lotnictwa wojskowego. Służył w 162. Rezerwowym Pułku Lotniczym (w Zachodnim Okręgu Wojskowym). Od lipca 1941 roku był pilotem instruktorem w 6. Rezerwowym Pułku Lotniczym (Okręg Wojskowy Wołga). Od grudnia 1943 roku w 728. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, gdzie był zastępcą dowódcy eskadry. Latał na samolotach Jakowlew Jak-7 i Jak-9. W lutym 1944 roku został skierowany do 32. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego jako dowódca eskadry. W pułku latał na samolotach Jakowlew Jak-9 i Jak-3. Wykonał 244 loty bojowe i brał udział w 36 walkach powietrznych, w których zestrzelił 19 samolotów wroga. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 27 czerwca 1945 roku nadano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego z Orderem Lenina i medalem Złotej Gwiazdy (nr 6534). Po wojnie nadal służył w Siłach Powietrznych na różnych stanowiskach dowodzenia. W stanie spoczynku od lipca 1968 roku. Zmarł 27 grudnia 1979 roku w Mińsku. Odznaczony: Orderem Czerwonego Sztandaru (1944 i 1945), Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy (1944), Orderem Czerwonej Gwiazdy (1955 i 1957) oraz licznymi medalami.
Kapitan Erich Hartmann. Urodził się w 1922 w małej miejscowości Wessach jako syn posiadającej dyplom pilota założycielki klubu szybowcowego w Weil. Od najwcześniejszego okresu dzieciństwa interesował się lataniem i już w wieku 14 lat posiadał dwa dyplomy pilota szybowcowego oraz posadą instruktora szybowcowego regionalnego oddziały Hitlerjugend. Naukę w szkole w Korntal Hartmann zakończył w 1940 roku. Bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu rozpoczął służbę w Luftwaffe. Pierwotnie odbywał ją w Berlinie w marcu 1941 roku, następnie został oddelegowany do Zerbst-Anhalt, gdzie służył pod rozkazami porucznika Hohagena, którego rady pozwoliły Hartmannowi na mistrzowskie opanowanie Messerchmitta Bf-109. 31 marca 1942 roku otrzymał rozkaz udania się na front wschodni, gdzie walczył w szeregach Jagdgeschwader 52. Pierwszą misję wojenną powierzono mu 14 października 1942 roku. Pierwsze zwycięstwo odniósł po kilku tygodniach – 5 listopada 1942. Od lutego 1943 roku wraz z Rossmanem, Krupinskim oraz Grafem tworzył ekipę, która przyczyniła się do okrycia legendą ich nazwisk. Jej zasadą było: patrzeć – decydować – atakować/chronić się przed nieprzyjacielem. Opracowana przez Hartmanna metoda walki dała mu wśród pilotów Czerwonej Floty przydomek „Czarnego demona południa”. 29 października 1943 roku 21-letni Hartmann miał na swym koncie 150 zwycięstw. W uznaniu zasług udekorowano go Żelaznym Krzyżem. Jego samolot, „Karaya”, wydawał się być nie do pokonania, a jednak 20 sierpnia 1943 został tak poważnie uszkodzony, że Hartmann musiał lądować na terytorium wroga. Wzięty do niewoli skorzystał z nieuwagi wartownika i uciekł do najbliższej niemieckiej jednostki. W lutym 1944 roku liczba zwycięstw Hartmanna osiągnęła 200, co spowodowało, że 18 marca 1944 otrzymał Liście Dębowe do Żelaznego Krzyża. 250 zwycięstwo dało mu kolejne miecze do Krzyża, wręczone osobiście przez Adolfa Hitlera, zaś 300 (sierpień 1944 roku) – najwyższe niemieckie odznaczenie wojskowe – diamenty do Krzyża. Pomimo załamania się frontu wschodniego i postępującej ofensywy radzieckiej, Hartmann nie przestawał wierzyć w zwycięstwo. Podjął kilkumiesięczne przeszkolenie pilotażu Messerschmitta Me-262. Z zapałem powrócił do walki. Ostatnie, symboliczne zwycięstwo, odniósł 8 maja 1945 roku. Wzięty do niewoli przez Amerykanów, po podpisaniu kapitulacji III Rzeszy został przekazany Armii Czerwonej. Bilans jego zmagań frontowych to 1400 misji, 800 walk powietrznych, 352 zwycięstwa i 16 zestrzeleń. Radziecki trybunał wojskowy uznał Hartmanna za zbrodniarza wojennego i skazał na 10 lat więzienia. Hartmanna zwolniono w 1955 roku po osobistej interwencji kanclerza Adenauera. Po powrocie do Niemiec powrócił do służby w lotnictwie – w nowej Luftwaffe, tworzonej pod czujnym okiem USA i NATO. W 1956 roku objął dowództwo niemieckiej Floty Samolotów Odrzutowych im. Richthofena. Jednak jego przeszłość w służbie III Rzeszy przyczyniła się do braku zaufania ze strony współpracowników, co spowodowało jego rezygnację ze stanowiska w 1970 roku. Erich Hartmann zmarł 20 września 1993 roku w wieku 71 lat. Rosja oczyściła Hartmanna z zarzutów w styczniu 1997 roku; uznano, że jego skazanie było całkowicie bezprawne.
Porucznik Adolf Borchers. Urodził się 10 lutego 1913 roku w Wendhausen pobliżu Lüneburg. Wstąpił do Legionu Condor jesienią 1938 roku i jako Unteroffizier uczestniczył w hiszpańskiej wojnie domowej. Po powrocie został przeniesiony do 2./Jagdgeschwader 77 (JG 77), który później został przemianowany na 11./Jagdgeschwader 51 (JG 51). W tej jednostki brał udział w napaści na Polskę, bitwie o Francję i Bitwię o Anglię. Na zachodzie zanotował 5 zwycięstw powietrznych. Po 78 zwycięstwie został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Żelaznego Krzyża. W dniu 11 czerwca 1944 roku został przeniesiony do I./Jagdgeschwader 52 (JG 52). Jego 118 zwycięstwo powietrzne 24 lipca 1944 roku było 10000-cznym w całym 52. Pułku Myśliwskim. Potem został przeniesiony do III./JG52. W ponad 800 lotach bojowych, zniszczył w sumie 132 samoloty wroga (większość na froncie wschodnim). Zmarł 9 lutego 1996 roku (w wieku 82 lat) w Oberstaufen-Steibis.
Porucznik Walter Wolfram. Urodzony 23 maja 1923 roku w Schmolz, Küps. Niemecki as lotniczy II wojny światowej. Od lutego 1943 roku do końca wojny służył w Luftwaffe. Pilot w Jagdgeshwader 52. Przypisuje się mu 137 zwycięstw powietrznych. Ze swoim dorobkiem zajmuję 43 miejsce wśród asów myśliwskich w historii lotnictwa. Odznaczony m.in. Krzyżem Żelaznym 1 i 2 klasy, Krzyżem Kawalerskim Żelaznego Krzyża w dniu 27 lipca 1944 roku jako porucznik pilot w 5./JG52. Po wojnie został pilotem akrobacyjnym, zdobywając mistrzostwo Niemiec w 1962 roku i drugie miejsce w 1961, 1963, 1964 i 1966 roku. Zmarł 26 sierpnia 2010 roku (w wieku 87 lat) w Schwabach.
Porucznik Wiktor Petermann. Urodzony 26 maja 1916 roku w Weipert. Niemiecki as lotniczy II wojny światowej. W swojej karierze odniósł 64 zwycięstwa powietrzne (wszystkie na froncie wschodnim). W maju 1945 roku wraz z innymi pilotami Jagdgeschwader 52 dostał się do niewoli amerykańskiej i został przekazany Rosjanom. Zwolniony z niewoli w sierpniu 1945 roku. Odznaczony m.in. Krzyżem Żelaznym 1 i 2 klasy, Krzyżem Kawalerskim Żelaznego Krzyża w dniu 29 lutego 1944 roku jako porucznik i pilot w III./Jg52. Zmarł 19 maja 2001 roku (w wieku 84 lat) we Freiburgu.
cdn.
Bogdan Mucha (Żarowska Izba Historyczna)
22 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!