Jedną z najmniejszych miejscowości powiatu świdnickiego, składającą się z zaledwie kilku domostw, jest wieś Celów (gmina Dobromierz). Położona jest przy drodze z Kłaczyny do Wiadrowa, w północno-zachodniej części powiatu. Założono ją stosunkowo późno, bowiem dopiero w II połowie XIV wieku.
Pierwsza wzmianka o tej wsi przypada na 1373 r., kiedy to wymieniono ją jako „Preilingsdorf”. Przypuszczać należy, że wieś ta została założona przez zasadźcę o imieniu Preiling, bądź „Breiling”, o czym świadczy jej pierwotna niemiecka nazwa („Preilingsdorf ” = „wieś Preilinga”). Nie wykluczone, że wieś ta była dużym folwarkiem, a może nawet allodium rycerskim w okresie średniowiecza, bowiem późniejsze źródła wspominają na jej terenie mały zameczek o typowo obronnym charakterze. Wieś z pewnością powstała na obszarze leśnym, a jej mieszkańcy od samego początku jej istnienia przypisani zostali niejako do pracy w majątku rycerskim. Pierwszymi znanymi ze źródeł właścicielami wsi Celów byli członkowie rodziny von Schaffgotsch. We wspomnianym 1373 r., Agathe, żona Friedricha von Schaffgotscha, zrezygnowała z połowy swego majątku w Celowie na rzecz klasztoru benedyktynek w Strzegomiu. W 1386 r. właścicielem folwarku w Celowie był Heinrich von Regenstein, który wspomnianym zakonnicom ze Strzegomia sprzedał część czynszów ze swego majątku. W tym samym roku sprzedał on swe dobra w Celowie Stefanowi von Gleserdorfowi, jednakże wkrótce musiał je odkupić, skoro w 1387 r. zapisał tamtejszy folwark swej żonie Katharinie „jako uposażenie wdowie”. Wydaje się, że na początku XV wieku tutejsze dobra znalazły się na pewien czas w rękach mieszczańskich, gdyż w 1401 r. jako właściciela wsi wspomina się Jorge Bertholda, który był mieszczaninem bolkowskim.
Nie znamy pełnego wykazu właścicieli wsi z wczesnego okresu nowożytnego. W początkach XVII wieku wieś należała ponownie do rodziny von Schaffgotsch. W 1668 r. jako dziedzic majątku wymieniany jest Melchior von Schweinitz, zwany Schlegel, który był też właścicielem pobliskiej Kłaczyny. W II połowie XVIII wieku wieś należała do George Sigmunda von Raussendorfa, zaś W 1785 r. do hrabiego von Schweinitza und Krain. W tym samym czasie składała się z pałacu, folwarku, 10 zagrodników, 2 chałupników. Łącznie mieszkało tu 88 ludzi. W 1845 r. wieś Celów liczyła 14 domów oraz 93 mieszkańców, w większości wyznania ewangelickiego. Ewangelicy podlegali pod parafię w Roztoce, zaś katolicy należeli do parafii w Wiadrowie. Na tutejszym folwarku należącym do hrabiego H. E. F. von Schweinitza zajmowano się głównie hodowlą merynosów. W tej małej wiosce mieszkało również 3 rzemieślników, lecz nie wiemy jakiego rodzaju zajęcia prowadzili. Wieś wchodziła w tym czasie w skład kompleksu dóbr rodziny von Schweinitz und Krain, którego najważniejszymi majątkami były Kłaczyna i Jugowa. W 1876 r. właścicielem Celowa był Friedrich hrabia von Schweinitz und Krain. Tutejszy majątek miał wielkość 125 ha (z czego 75 ha pokrywały lasy) i przynosił 627 talarów rocznego zysku. Pola należące do Celowa nadawały się szczególnie pod uprawę koniczyny, pszenicy i buraków cukrowych. W spisach majątków ziemskich na Śląsku Celów traktowany był od końca XIX w. jako część dóbr rycerskich Kłaczyny, a zatem jako podporządkowany folwark. Inspektorem majątku Celów był do 1945 r. Karl hrabia von Schweinitz und Krain, Freiherr von Kauder.
W latach dwudziestych XX wieku liczba ludności zmalała do 60. W owym czasie we wsi mieszkało 4 rolników i 2 chałupników, oprócz tego kowal. Istniała tu gospoda i punkt pocztowy. Interesujące jest, iż przy leśnej drodze z Celowa do Bolkowa, przedwojenni mieszkańcy wsi pokazywali miejsce, które nazywano „cmentarzem”. W miejscu tym według podań ludowych miano pochować we wspólnych mogiłach mieszkańców dwóch wiosek, które istniały niegdyś w tej okolicy, którzy zginęli w wyniku zarazy. Prawdopodobnie w opowieści tej kryje się ziarno prawdy i odnosi się ona do zniszczeń wszystkich okolicznych wiosek w okresie wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Do 1933 r. Celów posiadał własną administrację gminną. W okresie III Rzeszy stracił swą niezależność i włączony został do Kłaczyny. Również dzieci z Celowa musiały udawać się tam na naukę. W okresie narodowego-socjalizmu Celów cieszył się wielką popularnością jako miejscowość turystyczna; za szczególną atrakcję uważano w owym czasie piesze spacery po okolicznych lasach. Obecnie ta leżąca na uboczu wieś robi wrażenie sennej i zapomnianej.
Sobiesław Nowotny
13 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!