…czyli o wojennych losach trzech niemieckich żołnierzy piechoty morskiej z Pełcznicy
Obywatel Niemiec, Hans Joachim Schmidt pochodzący z miejscowości Heusweiler-Kutzhof, w 2002 r. rozpoczął z własnej inicjatywy niezwykle interesujący projekt indeksowania informacji o liczącej przeszło 4.517 grupie żołnierzy garnizonu w Kiautschou (obecnie Quingdao), niemieckiej enklawy na terenie Chin, którzy w początkach listopada 1914 r. dostali się do japońskiej niewoli.
Lista nazwisk, co niezwykle interesujące z perspektywy dziejów Świebodzic i najbliższych okolic, zawiera również dane dotyczące trzech żołnierzy niemieckich, pochodzących z Pełcznicy (niem. Polsnitz – obecnie dzielnica Świebodzic), którzy przebywali w japońskiej niewoli aż 5 lat, tj. od listopada 1914 r. do grudnia 1919 r.[1].
Wspomniani wyżej trzej żołnierze z Pełcznicy zostali powołani w szeregi niemieckiego wojska na skutek powszechnej mobilizacji z dniem 1 sierpnia 1914 r. Otrzymali egzotyczny, jak na ówczesne realia, przydział mobilizacyjny. Otóż udali się w długą podróż do Azji, by odbywać tamże służbę wojskową w III. Batalionie Morskim (niem. III. Seebataillon). Batalion zaliczał się w poczet jednostek należących do formacji piechoty morskiej (niem. Marine-Infanterie). Organizacyjnie wchodził w skład wojsk kolonialnych (niem. Kolonial-Truppen) Cesarskiej Armii Niemieckiej. Podlegał z kolei pod Inspekcję Piechoty Morskiej (niem. Inspektion der Marine-Infanterie) z siedzibą w Kilonii (niem. Kiel). Dzieje batalionu rozpoczęły się z dniem 3 grudnia 1897 r. (sformowanie). Nowo utworzoną jednostkę rozmieszczono na terenie niemieckiego Protektoratu Kiautschou (niem. Deutschen Kiautschou-Gebits) w dalekich Chinach. Stacjonowała tam, aż do rozwiązania w początkach listopada 1914 r. na skutek japońskiego ataku i kapitulacji garnizonu[2].
Żołnierze z Pełcznicy (informacje zawarte na stronie Hansa Joachima Schmidta)
Maetzig, Fritz * Polsnitz; bei Mobilmachung (01.08.1914) Seesoldat in der 1. Kompanie des III. Seebataillons; ab 11.1914 gefangen im Lager Kurume (Gef.-Nr.605, Heimatort: Polsnitz, Kreis Waldenburg, Provinz Schlesien; 12.1919 entlassen, Heimreise;1925 als Fabrikarbeiter wohnhaft Freiburg/Schlesien, Schweidnitzer Strasse 17. (Tłumaczenie: Maetzig, Fritz, Pełcznica; zmobilizowany (01.08.1914) żołnierz piechoty morskiej w 1. Kompanii III. Batalionu Morskiego; od 11.1914 uwięziony w obozie Kurume (Jeniec Nr. 605, miejsce urodzenia: Polsnitz, powiat Wałbrzych, prowincja Śląsk; 12.1919 zwolniony, podróż powrotną; 1925 jako robotnik fabryczny zamieszkały Świebodzice/Śląsk, ulica Świdnicka 17.)
Hannel, Willy * Polsnitz, Kreis Waldenburg, Bezirk Breslau, Provinz Schlesien; bei Mobilmachung (01.08.1914) Seesoldat in der 5. Kompanie des III. Seebataillons; 03.10. zum übrzähligen Gefreiten befördert; ab 11.1914 gefangen im Lager Nagoya (Gef.-Nr. 2560, Heimatanschrift: Polsnitz – später Freiburg, Kreis Waldenburg, Provinz Schlesien; IRK-Kontakt: Theodor Hanel, Polsnitz, Endlergasse 9); entlassen 12.1919. (Tłumaczenie: Hannel, Willy * Polsnitz, powiat Wałbrzych, okręg Wrocław, prowincja Śląsk; zmobilizowany (01.08.1914) żołnierz piechoty morskiej w 5. Kompanii III. Morskiego Batalionu Morskiego; 03.10. awansowany na kaprala; od 11.1914 uwięziony w obozie Nagoya (Jeniec Nr. 2560, adres domowy: Polsnitz – później Fryburg, powiat Wałbrzych, prowincja Śląsk; Międzynarodowy Czerwony Krzyż – kontakt: Teodor Hanel, Pełcznica, Graniczna 9); zwolniony 12.1919).
Tünz, Paul * Polsnitz, Kreis Waldenburg, Bezirk Breslau, Provinz Schlesien; bei Mobilmachung (01.08.1914) Seesoldat in der 4. Kompanie des III. Seebataillons; 03.11. zum übrzähligen Gefreiten befördert; ab 11.1914 gefangen im Lager Kumamoto (Gef.-Nr. 3748, Heimatort: Polsnitz); 9.06.1915 verlegt ins Lager Kurume; 12.1919 entlassen; 1935 als Fabrikarbeiter wohnhaft In Waldenburg, Braun. Strasse 32. (Tłumaczenie: Tünz, Paul * Polsnitz, powiat Wałbrzych, okręg Wrocław, prowincja Śląsk; zmobilizowany (01.08.1914); żołnierz piechoty morskiej w 4. Kompanii III. Batalionu Morskiego; 03.11. awansowany na kaprala; od 11.1914 uwięziony w obozie Kumamoto (Jeniec Nr. 3748, miejsce urodzenia: Polsnitz); 9.06.1915 przeniesiony do obozu Kurume; 12.1919 zwolniony; 1935 jako robotnik fabryczny zamieszkały w Wałbrzychu, Braun. (?) Strasse 32).
Wszyscy trzej żołnierze z Pełcznicy przeżyli wojnę i niewolę japońską. Szczęśliwie zostali zwolnieni w grudniu 1919 r. Powrócili do Europy na pokładzie jednego spośród 6 statków, które wypłynęły z Japonii pomiędzy grudniem 1919 r., a marcem 1920 r., by po dwumiesięcznej podróży dopłynąć do niemieckich portów. Dwóch żołnierzy powróciło w rodzinne strony, gdzie podjęli pracę w lokalnym przemyśle. Losy trzeciego pozostają do dziś nieznane.
Prócz żołnierzy, swoje losy związał z dalekimi Chinami (m.in. z Pekinem i Kiautschou), słynny Emil Krebs (1867-1930), światowej sławy lingwista rodem ze Świebodzic (niem. Freiburg in Schlesien).
Jacek Ziaja (Jelenia Góra/Świebodzice)
(Zdjęcie główne: pocztówka wysłana do Niemiec z Kiautschou)
[1] Materiały archiwalne dotyczące sił lądowych Cesarskiej Niemieckiej Marynarki Wojennej.
[Dostęp: https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/C636I6KXWYJHVWOWN72SDHYUHTCI5FGB].
Projekt indeksacji żołnierzy garnizonu w Kiautschou.
[Dostęp: http://www.tsingtau.info/index.html?namen/a.htm].
Niemiecki blog (prywatny) poświęcony armii pruskiej (niemieckiej) – Udział niemieckich żołnierzy przeciwko powstaniu Bokserów w Chinach.
[Dostęp: http://preussische-armee.blogspot.com/2017/].
Stare pocztówki przedstawiające niemiecki Protektorat Kiautschou (niem. Tsingtau, obecnie Quingdao) na terenie Chin.
[Dostęp: https://www.philaseiten.de/cgi-bin/index.pl?ST=9273;
http://www.kolonialmarken.de/content/download/kolonien/Kiautschou.pdf;
http://www.dorsten-lexikon.de/pepperhoff-wilhelm/;
http://www.traditionsverband.de/download/pdf/marschmusik.pdf;
Wspomnienia niemieckiego żołnierza z garnizonu w Kiautschou.
[Dostęp: http://www.gunther-plueschow.de/wp/?page_id=171]. Artykuł o niewoli japońskiej żołnierzy niemieckich z Kiautschou: Heckmann A., Kriegsgefangene der Japaner, Schleswig Holstein / Serie: Der Norden und der Groβe Krieg, „Kieler Nachrichten”, (data publikacji: 16.06.2014; artykuł opublikowany w wersji cyfrowej).
[2] Korpus piechoty morskiej składał się wówczas z 3 batalionów, Wschodnioazjatyckiej Eskadry Krążowników i rezerwowego oddziału piechoty morskiej. III. Batalion Morski został sformowany w dniu 3 grudnia 1897 r. Batalion stacjonował w garnizonie Kiautschou (niem. Tsingtau) w Chinach. Zob. Geschichte des. III. See-Bataillons 1897–1912, Tsingtau 1912. Standort Tsingtau (1897–1914), projekt Geschichte der Marine Infanterie (1675–1919).
[Dostęp: http://www.marine-expeditionskorps.de/html/2_12.html].
Ritter J., Das Deutsche Hongkong, Serie: Kolonialgeschichte, „Der Spiegel”, 19.05.2008 r., (artykuł opublikowany w wersji cyfrowej).
[Dostęp: https://www.spiegel.de/geschichte/kolonialgeschichte-a-946970.html].
Obserwatorium niemieckiej marynarki wojennej w Kiautschou.
[Dostęp: http://oceanrep.geomar.de/25096/1/Kortum%20Naval.pdf].
Ciekawostką może być fakt, iż zachowała się do naszych czasów księga adresowa (niem. Adreβbuch) Niemieckiego Protektoratu Kiautschou w Chinach z 1902 r.
[Dostęp: https://www.tsingtau.org/wp-content/uploads/2015/02/Adressbuch_1902.pdf].
Zob. Marineordnungsblatt, Berlin 1898.
[Dostęp: http://dlibra.bibliotekaelblaska.pl/Content/53188/22.pdf].
Zob. także: Organizacja, barwy, umundurowanie i uzbrojenie.
[Dostęp: http://www.figuren.miniatures.de/gliederung-1900-seebataillon-3.html;
http://www.paul-dorscheimer.de/Inhalt/body_biographie/Pachtgebiet_Kiautschou/Festung_Tsingtau/festung_tsingtau.htm; http://www.germancolonialuniforms.co.uk;
https://www.forum-marinearchiv.de/smf/index.php?topic=13289.75]
Kolonia niemiecka w Kiautschou uwieczniona na starej fotografii i pocztówce.
[Dostęp:
https://deutsche-schutzgebiete.de/wordpress/projekte/kolonien/kiautschou/].
9 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!