Na skwerze Lecha Kaczyńskiego w Świdnicy ustawiony został cokół, na którym ma stanąć figura księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II Małego.
O projekcie pomnika, a w szczególności figury księcia pisaliśmy już tutaj: Projekt pomnika księcia. Negatywnie – oczywiście subiektywnie – oceniliśmy wówczas kilka elementów projektu, między innymi coś, co książę trzyma w ręku, co na pewno nie jest średniowiecznym mieczem i bardziej przypomina… rożen na kiełbaski (mamy nadzieję, że przynajmniej ten element zostanie poprawiony zgodnie z duchem epoki Bolka II).
Proponowaliśmy wówczas także zmianę planowanego napisu, jaki miał być wykuty na cokole. Oczywiście nie przypisujemy sobie zasługi, ale faktem jest, że w stosunku do projektowanego wcześniej, napis na cokole został zmieniony i brzmi tak, jak częściowo (bez przydomka Świdnicki ale też i bez Mały) sugerowaliśmy:
BOLKO II
KSIĄŻĘ ŚWIDNICKO-JAWORSKI
1326-1368
To znaczy brzmiałby, gdyby nie mały, aczkolwiek istotny szczegół. Otóż w napisie jest błąd ortograficzny, bo na cokole wykuto słowo „KSIĄŻE” a nie jego poprawną wersję „KSIĄŻĘ”.
Sprawa jest prosta i regułę rządzącą formą zapisu tego słowa i mu podobnych można znaleźć w pierwszym, lepszym słowniku poprawnej polszczyzny. Mimo, iż wyraz „książę” jest rodzaju męskiego, zapisujemy go tak, jak rzeczowniki rodzaju nijakiego, które w mianowniku liczby pojedynczej mają końcówkę -ę, np. cielę, zwierzę. Ten zapis wyjaśnia forma liczby mnogiej rzeczownika książę, która brzmi: książęta (podobnie jak cielęta, zwierzęta). „Ę” w wygłosie wyrazu wymawia się najczęściej bez nosowości, czyli jak e. Stąd wynika powszechnie używana w wymowie forma „Książe”. O ile w wymowie, może to jeszcze „ujść” – jeżeli ktoś nie akcentuje poprawnie końcówek, o tyle w języku pisanym forma „KSIĄŻE” jest po prostu błędna.
Potwierdza to znana świdnicka polonistka pani Mariola Mackiewicz:
– Od tej reguły nie ma wyjątków. Ma być „książę”, koniec, kropka. To po prostu zwykłe niechlujstwo.
Mamy nadzieję, że nie będzie zbyt wielkim obciążeniem dla pomysłodawców budowy pomnika spowodowanie, aby przy „E” wykuty został „ogonek”. Przy okazji można też poprawić myślnik między datami rocznymi, który jest bardzo cienki i praktycznie niewidoczny, co sugeruje, że go tam po prostu brak.
Patrząc na wykuty z błędem napis, zwróciliśmy również uwagę na granit z jakiego zrobiony został postument. Niestety, wyraźnie widoczne są skazy – i to na frontowej stronie, gdzie wykuty jest napis. Wygląda, jakby dziury w bryle zostały zakitowane cementem i zeszlifowane. Nie wygląda to dobrze. Można napis z tej strony cokołu zeszlifować i wykuć go na innej stronie – bez skaz, o ile nie jest to już za dużo zachodu…
Nie jest to z naszej strony czepialstwo, ale jeżeli padł pomysł uczczenia osoby księcia w formie pomnika, który zostanie sfinansowany z publicznych pieniędzy (bez względu na to, czy ze składek społecznych czy z dotacji rządowej (obiecana przed wyborami, czy nic się nie zmieni?), to wypadałoby dołożyć wszelkich starań, aby inicjatywa została zrealizowana jak najlepiej. Diabeł tkwi w szczegółach.
Andrzej Dobkiewicz (fundacja IDEA)
Ps. W ostatnich dniach cokół został owinięty folią. Ochrona przed zniszczeniem czy ze wstydu?
20 LIKES
Erstmalig ergibt sich die Möglichkeit, den polnischen Text per System ohne zusätzlichen Aufwand ins Deutsche zu übersetzen. Dies ist für mich sehr erfreulich.
Po raz pierwszy w systemie możliwe jest przetłumaczenie tekstu polskiego na niemiecki bez dodatkowego wysiłku. Jest to dla mnie bardzo satysfakcjonujące.
Na tym bloku granitowym nie ma żadnych „skaz”. Te ciemne plamy to tzw. szliry – lokalne nagromadzenia minerałów ciemnych, powstające w czasie ruchu magmy.
Słowo „skaza” zostało użyte w kontekście efektu wizualnego, niejednolitej fakturowo i kolorystycznie powierzchni, to chyba jasne. Zważywszy na fakt, że są one innego pochodzenia i mają inną strukturę, są w pewnym sensie „skazą” jednorodnego granitu. Zresztą samo słowo Szlira pochodzi od niemieckiego słowa „Schliere” – smuga, skaza, wada. Natomiast fakt, że nie wygląda to dobrze jest niezaprzeczalny.