Świdniccy artylerzyści

W prywatnych zbiorach wielu kolekcjonerów można trafić na prawdziwe perełki historyczne. Jedną z nich udostępnił nam swojego czasu Jacek Kiek z Wałbrzycha.

To pocztówka wykonana została w zakładzie fotograficznym Adolfa Waltera (Atelier Walter Schweidnitz), który niegdyś mieścił się przy dawnej Feldstraße 2 (obecnej ulicy Pionierów Świdnickich 2). Atelier Waltera które jest widoczne w prawym górnym rogu pocztówki, znajdowało się w budynku, który istnieje do chwili obecnej, chociaż w przebudowanej formie. Po pięknym, przeszkolonym atelier nie ma już śladu.

Nietypowość omawianej pocztówki polega na tym, że została wykonana, jako kopia dużej tablicy, będącej kompilacją wielu elementów – od charakterystycznych budynków Świdnicy – browar Braukommune (obecny klub „Bolko”) czy wieże – ratuszowa i kościoła parafialnego pw. św. Stanisława i św. Wacława, po pojedyncze sylwetki autentycznych żołnierzy z garnizonu w Świdnicy oraz odręczne rysunki namiotów, drzew itp.

Tego typu kolaże były na początku XX wieku tradycyjnymi pamiątkami żołnierskimi ze służby, tak popularnymi jak w czasach powojennych kolorowe i ręcznie zdobione chusty, jakie wykonywali odchodzący do cywila rezerwiści.

Podobne kolaże opisywaliśmy już na Świdnickim Portalu Historycznym (czytaj tutaj: Niezwykła fotografia z 1913 r. oraz Kochanie nie płacz…).

Wspomniany kolaż i wykonana na jego podstawie pocztówka poświęcone są żołnierzom II batalionowi konnemu 42. Pułku Artylerii Polowej 2. Śląski (2. Schlesisches Feldartillerie-Regiment Nr. 42). Pamiątka związana jest tematycznie z nagrodą, jaką artylerzyści świdnickiego pułku otrzymali w 1901 roku od cesarza pruskiego Wilhelma II Hohenzollerna, za zwycięstwo w ćwiczeniach strzeleckich. Były to zapewne manewry 11. Dywizji Piechoty Cesarstwa Niemieckiego, w skład której wchodziły między innymi pułki stacjonujące w Świdnicy. Chodzi o wspomniany wcześniej 42. Pułk Artylerii Polowej 2. Śląski i 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II 1. Śląski (1. Schlesisches Grenadier-Regiment König Friedrich Wilhelm II nr 10). Pierwszy z nich wchodził w skład 21. Brygady Piechoty (21. Infanterie-Brigade), a drugi w skład 11. Brygady Artylerii Polowej (11. Feldartillerie-Brigade).

O odbytych w 1901 roku manewrach i ćwiczeniach wspomina lakonicznie w swojej kronice z 1908 roku Wilhelm Schirrmann: „10. kompania regimentu grenadierów zdobyła po raz czwarty nagrodę cesarską. Regiment otrzymał od cesarza popiersie z brązu.”

W dolnej, środkowej części pocztówki widoczne jest wspomniane popiersie otrzymane przez artylerzystów ze Świdnicy. Pod nim autorzy całej kompozycji złożyli podpis: „Wilhelm II, niemiecki cesarz, król Prus, 2. konnemu batalionowi regimentu artylerii polowej nr 42 na pamiątkę doskonałych wyników w zawodach w strzelaniu, które uzyskano w 1901 r.”

Ta nagroda musiała być dla pułku wielkim wyróżnieniem. Tablica, która została wykonana z tej okazji, wisiała zapewne obok ustawionego w pomieszczeniach reprezentacyjnych pułku – brązowego popiersia cesarza. Na pocztówce widoczne są sylwetki kilkunastu oficerów i żołnierzy wchodzących w skład pułku w tym czasie. Na namiotach i kamieniach autorzy tablicy umieścili kilka napisów, świadczących o tym, że stanowiła ona dla nich pamiątkę z lat służby w świdnickim garnizonie: „Okres naszej służby się skończył, teraz wracamy do domu do naszej ojczyzny”, „Niechaj żyje regiment, który z dumą nazywa się czterdziestym drugim”, „Tak żyliśmy w Świdnicy”, „Pamiątka okresu naszej służby. Rezerwa 1901 1903” i na drogowskazie „Do lokalnej ojczyzny”.

Ponadto większość oficerów i żołnierzy jest ponumerowana, można więc przypuszczać, że pamiątkę uzupełniały imiona i nazwiska widocznych żołnierzy i oficerów.

Kolaż wykonany z okazji zdobycia nagrody cesarza i stanowiący pamiątkę ze służby w świdnickim garnizonie, został odbity później w zakładzie fotograficznym Waltera, jako pamiątkowa pocztówka dla żołnierzy i oficerów pułku.

Na koniec warto wspomnieć o 11. Dywizji Cesarstwa Niemieckiego w skład, której wchodziły oba „świdnickie” pułki – grenadierów i artylerii. Dywizja istniała w latach 1818-1919 i wchodziła w skład VI Korpusu Armii Niemieckiej. Z ważniejszych kampanii, w jakich dywizja brała udział, wymienić należy między innymi udział w wojnie prusko-austriackiej w 1866 (tzw. wojna siedmiodniowa) i decydującej o losach tej wojny bitwie pod Sadową (3 lipca 1866), wojnie francusko-pruskiej 1870-71 i oblężeniu Paryża (19 września 1870 – 28 stycznia 1871) oraz w I wojnie światowej, w tym w bitwie nad Sommą (1 lipca – 18 listopada 1916 r.). W listopadzie 1918 roku dywizja rozpoczęła odwrót z Belgii do Niemiec, a w 1919 rok została rozwiązana.

Andrzej Dobkiewicz & Sobiesław Nowotny

10 LIKES