Kochanie nie płacz…

Po raz kolejny na  terenie gminy Żarów odnaleziono zdjęcie przedstawiające żołnierzy garnizonu w Świdnicy, pochodzące z początku XX wieku. O pierwszym takim odkryciu pisaliśmy w artykule Niezwykła fotografia z 1913 roku (czytaj tutaj).

Dzięki uprzejmości Macieja Wabika ze Stowarzyszenia Labiryntarium w Żarowie możemy zaprezentować odnalezione przypadkowo tuż przed Wielkanocą zdjęcie sprzed ponad stu lat. W przeciwieństwie do wcześniejszego znaleziska nie przedstawia ono artylerzystów, a odchodzących do rezerwy żołnierzy 8. kompanii 10. Pułku Grenadierów im. króla Wilhelma Fryderyka II (1. Śląski) [8. Companii Grenadier-Regiments Konig Friedrich Wilhelm II 1. Schlesiche Nr. 10.] , sformowanego jeszcze 21 listopada 1808 r.

Niestety, pamiątkowe zdjęcie wykonane na grubej tekturze zostało przycięte tak, aby pasowało do ramy obrazu, w którym wykorzystano je jako usztywnienie. Na szczęście wiemy, jak wyglądało zdjęcie w całości, bo identyczne obramowanie zostało wykorzystane we wspomnianym wyżej zdjęciu artylerzystów z 1913 r. Oba zdjęcia czy też raczej kolaże wykonane bowiem zostały w zakładzie fotograficznym Benno Klosego ze Świdnicy, o czym świadczy podpis na dole zdjęcia.

Fotografia przedstawia żołnierzy 8. kompanii, którzy służyli w świdnickim, w pułku w latach 1903-1905. Pamiątkowy kolaż, który otrzymał rezerwista, pochodzący zapewne z terenu gminy Żarów (obrazek odnalazł u siebie w domu mieszkaniec Pożarzyska), składa się z nałożonych na siebie (wcześniej wyciętych) zdjęć, pojedynczych żołnierzy i ich grup. Oprócz szeregowców znajdują się także oficerowie. – W prawym górnym rogu widoczny jest żołnierz trzymający proporzec pułkowy w pokrowcu. Chorąży – jak byśmy go dziś określili posiada ozodbny pendent i galową, czarną kitę grenadierską na pikielhaubie. Żołnierz stojący poniżej trzyma w dłoniach sygnalizatory semaforowe – powiedział ŚPH Krzysztof Czarnecki, znawca armii pruskiej ze Świdnicy.

Oprócz żołnierzy na fotografii umieszczono zdjęcia charakterystycznych obiektów Świdnicy – katedry, Kościoła Pokoju, fragmentu tzw. czerwonych koszar w których stacjonowali grenadierzy, dawnego kościoła garnizonowego i placu musztrowego. Nieco problemów identyfikacyjnych przysporzyły natomiast obiekty znajdujące się przy górnej krawędzi pocztówki – trzy murowane budynki, wieża i kilkanaście podłużnych baraków. Ze względu na wielkość całego założenia oraz brak odniesień w zachowanej ikonografii, badając szczegóły zdjęcia wykluczyliśmy te obiekty, jako świdnickie. Musiał to być jakiś inny garnizon, ale jaki?

Trop, który okazał się strzałem w „10” wskazał świdnicki historyk Sobiesław Nowotny. – Pamiętam ze źródeł informację, że większość śląskich pułków na wielkie manewry i ćwiczenia udawała się do Świętoszowa, gdzie znajdował się duży – w dzisiejszej nomenklaturze – poligon oraz baza dla jednostek, które przybywały tu na ćwiczenia – stwierdził Sobiesław Nowotny.

Porównaliśmy zachowane zdjęcia ze Świętoszowa, potwierdzając przypuszczenia naszego zastępcy redaktora naczelnego ŚPH. Widoczne na zdjęciu baraki należały do koszar w Świętoszowie, widoczna na zdjęciu wieża (ciśnień) pełniła także funkcje sygnalizacyjne, a murowane budynki także należały do wojskowego kompleksu.

Z innych obiektów, które znalazły się na pocztówce na razie nie zidentyfikowaliśmy natomiast budynku o konstrukcji szachulcowej, słabo widocznego w centrum kadru. Na zdjęciu znalazły się także dwie tabliczki z sentencjami, które udało się odczytać i przetłumaczyć Sobiesławowi Nowotnemu.

Trzymajcie się dobrze Koledzy i wy – koszary (od red. w sensie drugiego domu żołnierzy, którzy traktowali go z miłością i sentymentem); Hasłem jest Ojczyzna; Rezerwa ma spokój.

Drugie hasło jest już mniej sentymentalne i patriotyczne a bardziej frywolne:

Kochanie nie płacz. Rekruci są na horyzoncie (w sensie rezerwa odchodzi, ale nadciągają nowi rekruci).

Andrzej Dobkiewicz

7 LIKES