Miejscowość Szymanów, położona na terenie gminy Dobromierz nad Szymanowskim Potokiem, powstała w I poł. XIV wieku jako wieś założona na prawie niemieckim.
Po raz pierwszy pojawia się w źródłach historycznych w 1335 r., kiedy to na jej terenie wspomniano istnienie kościoła pw. św. Jadwigi Śląskiej. Fakt istnienia kościoła w tej wsi wskazuje na jej powstanie przed datą pierwszej wzmianki o Szymanowie.
Nie znamy co prawda jej założyciela, lecz przypuszczać należy – co wynika z pierwszej formy jej nazwy (w 1335 r. wspomniano ją jako Simonis villa), iż lokatorem Szymanowa był bliżej nieznany Szymon. Wieś zobowiązana była do zapłaty na rzecz biskupa wrocławskiego rokrocznej dziesięciny w wysokości 22 skojców bez 7 fenigów. Przypuszczalnie w tym czasie znajdowała się ciągle w momencie tworzenia i składała się z dużego folwarku rycerskiego oraz kilku gospodarstw osiedlonych tu kmieci (w późniejszym czasie wieś liczyła aż 34 gospodarstwa tzw. bogatych chłopów). Na podstawie źródeł nie można natomiast potwierdzić informacji przytaczanych przez lokalnych niemieckich historyków, iż miejscowość ta istniała już w 1305 r. i założona została przez cystersów z odległego Henrykowa. Tym bardziej nie można uznać za prawdziwą informacji, iż tutejszy kościół jest fundacji żony Henryka Brodatego, księżnej św. Jadwigi, której został poświęcony. W czasach jej życia miejscowość ta po prostu nie istniała.
O pierwszych właścicielach wsi dowiadujemy się dopiero za sprawą dokumentu 1391 r.; w tym czasie Szymanów i pobliskie Olszany należały do Conrada von Predil (Predel). W 1403 r. Conrad zapisał swemu bratu Burghardowi cały majątek na wypadek, gdyby umarł wcześniej od niego. Jednakże już w 1407 r. jako właściciel wsi wymieniany jest Ruland von Predil (Predel). W okresie XV wieku wieś należała do rodu von Czirn (ich herb do dnia dzisiejszego widoczny jest na kapliczce ufundowanej przez Hansa von Czirna w 1498 r., stojącej obecnie na dawnym cmentarzu przykościelnym w Szymanowie). Pod koniec średniowiecza wieś składała się z dwóch folwarków rycerskich, tzw. dolnego i górnego majątku, oraz szeregu gospodarstw bogatych chłopów (w 1576 r. łącznie 27). Przypuszczać należy, iż rodzina von Czettritz, która przejęła władztwo gruntowe nad wioską w I poł. XVI wieku (ostatni przedstawiciel tego rodu Abraham von Czettritz zasiadał na tutejszym majątku w 1626 r.), zaprowadziła na terenie Szymanowa reformację. Naukę reformacyjną przyjęła wówczas również większość mieszkańców wsi. Znany jest też szereg działających tu pastorów: Jacob Knothe (1547 r.), Daniel Poppe (1611 r.), George Peuker (1620 r.). 28 stycznia 1654 r. komisja redukcyjna oddała tutejszy kościół na potrzeby wyznania katolickiego. W tym czasie wieś należała do Karla Christopha von Zedlitza.
Dzięki relacji protokolanta komisji wiadomo, iż Szymanów ucierpiał straszliwie w okresie wojny trzydziestoletniej – folwark i kościół są spalone, metal ze stopionych dzwonów przechowywany jest w Dobromierzu. Z 20 łanów należących do wsi zaledwie 6 było obsiewanych. Ludność wyznania ewangelickiego należała początkowo do parafii Kościoła Pokoju w Jaworze, po czym od II poł. XVIII wieku do kościoła ewangelickiego w Dobromierzu. Z dalszych rodów posiadających majątek w Szymanowie wymienić należy rodzinę: von Landscron (1721 r.), von Sternberg (1785 r.), von Nimptsch (1789 r.), von Seherr-Thoß (do 1945 r.). W 1785 r. wieś zamieszkiwało 376 osób, z czego 14 było bogatymi chłopami (tzw. kmiecie), 38 zagrodnikami, 9 chałupnikami. Na terenie wsi stał młyn wodny. W 1797 r. ewangelicy uzyskali własną szkołę wyznaniową. W 1801 r. wieś liczyła 521 osób (w tym 444 ewangelików i 77 katolików).
Około połowy XIX wieku, po zniesieniu ograniczeń przymusu cechowego na terenie Szymanowa osiedlili się rzemieślnicy – w łącznej liczbie 14, jak również 3 handlarzy. W 1845 r. mieszkało tu 535 mieszkańców (w tym 70 katolików). Tutejszy majątek nastawiony był na hodowlę owiec merynosów (1047 sztuk) oraz bydła (246 sztuk). Do dóbr rycerskich należały w tym czasie dwa folwarki (górny i dolny), jak również dwa gospodarstwa chłopskie (Friedegut i Reichgut – nazywane tak od nazwisk chłopów, ich dawnych właścicieli) i obejmowały łącznie 372 ha (z czego 320 ha to pola uprawne). Z ciekawostek związanych z historią wsi warto wspomnieć, iż w ścianach stodoły należącej do majątku zamontowano na pamiątkę kule armatnie pochodzące z bitwy pod Dobromierzem, która rozgrywała się w pobliżu wsi w 1745 r. Lokalna nazwa topograficzna Czarny Rów (niem. der schwarze Graben) pochodzić ma z okresu wojny trzydziestoletniej i odnosić się ma do zarazy, która szerzyła się tu i dziesiątkowała w tym czasie ludność Szymanowa.
Sobiesław Nowotny
7 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!