Press "Enter" to skip to content

Zrekonstruują średniowieczny gród!

Spread the love

W Dobromierzu (powiat świdnicki) tuż przy kościele pw. św. Michała Archanioła, zachowały się fragmenty grodziska słowiańskiego datowanego na schyłek IX i I. połowę X w.

Strzałką zaznaczono lokalizację grodu w Dobromierzu

Obiekt badany był w 2 poł. lat 70. XX w. przez archeologów z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor badań, prof. Józef Kaźmierczyk, podsumował wyniki prac wykopaliskowym opracowaniem monograficznym, opublikowanym na łamach czasopisma naukowego Studia Archeologiczne pt. Grodzisko w Dobromierzu koło Bolkowa. Studium do badań pogranicza Państwa Wielkomorawskiego na Śląsku.

Zdaniem profesora Józefa Kaźmierczyka, powstanie grodu w Dobromierzu było wynikiem ożywionych kontaktów mieszkańców wczesnośredniowiecznego Dolnego Śląska z Państwem Wielkomorawskim, przypadających w końcu IX w. Po upadku Państwa Wielkomorawskiego na początku X w. mieszkańcy grodu w Dobromierzu utrzymywali kontakty z terenem rządzonych przez dynastię Przemyślidów – Czech. Warto podkreślić, że podczas badań grodziska stanowisko to odwiedził i dokonał konsultacji wybitny archeolog z Uniwersytetu Karola w Pradze, prof. Jiří Slama, który również dostrzegł w charakterze materiałów archeologicznych z Dobromierza elementy wczesnośredniowiecznej kultury wielkomorawskiej i czeskiej. Ceramikę z Dobromierza konsultował też, w późniejszym nieco czasie, dr Miloš Šolle z Archeologickeho Ustavu Czeskiej Akademii Nauk w Pradze.

Pięknie położony nad zalewem Dobromierz z zaznaczonym miejscem, gdzie funkcjonował średniowieczny gród

W rekonstrukcji obiektu spore szanse na promocję urokliwego Dobromierza upatruje wójt Jerzy Ulbin.  – Gmina dysponuje opracowaną przez specjalistów koncepcją architektoniczno-przestrzenną rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego grodu wraz z zabudową towarzyszącą. Projekt ten jest niezwykle ambitny, cenny historycznie, wręcz unikatowy, ale i drogi w realizacji, na którą potrzeba blisko 2 mln zł. Szukamy możliwości finansowych na odbudowę wnętrza grodu tzw. majdanu oraz jego konstrukcji obronnych: bramy wejściowej z wieżą widokową i wałów obronnych, które mogłyby częściowo pełnić rolę tarasów widokowych. W obrębie majdanu na odtworzenie czekają budynki, których relikty zostały odkryte podczas badań archeologicznych. Ujawniono wówczas zarysy czterech obiektów stosunkowo niewielkich, o wymiarach do 20 m2 oraz jednego dużego (ponad 80 m2) budynku halowego, mającego zresztą liczne analogie na wczesnośredniowiecznych grodziskach z terenu Moraw i Czech mówi wójt Jerzy Ulbin.

Plan grodu w Dobromierzu

Wnętrza budynków planuje się zaaranżować na cele ekspozycyjne, w tym rekonstrukcje dawnego wyposażenia słowiańskich domostw oraz przedstawienie na planszach niektórych aspektów badań historycznych i archeologicznych nad wczesnośredniowieczną Słowiańszczyzną Zachodnią. O tym, że miejsce to jest istotne, świadczy fakt, że materiały archeologiczne z Dobromierza wielokrotnie były przedstawiane w opracowaniach archeologicznych wydawanych w Czechach. Projekt przewiduje również budowę ścieżki edukacyjnej z tablicami informacyjnymi, rozpoczynającą bieg od sceny plenerowej w parku aż do grodziska wraz z historyczną grą terenową, obrazującą ponad 1000. letnie dzieje Dobromierza

Koncepcja rewitalizacji obejmuje ponadto zagospodarowanie terenu sąsiadującego z grodziskiem, poprzez budowę pawilonu z niewielką ekspozycją muzealną, centrum informacji turystycznej i kawiarenką.

 – Mieszkańcy potrzebują miejsca, w którym historia spotka się z teraźniejszością, a to wszystko w otoczeniu pięknej przyrody z widokiem na dobromierski zalew. To miejsce ma w sobie ogromny potencjał, który chcemy wykorzystać, łącząc te możliwości ze zwiedzaniem pozostałych zabytków na terenie gminy, stąd poszukiwanie źródeł dofinansowania tej inwestycji – komentuje Jerzy Ulbin.

Agnieszka Dobkiewicz

Historia Dobromierza w średniowieczu. Ta duża wieś, będąca obecnie siedzibą jednej z gmin powiatu świdnickiego, była miastem. Dobromierz utracił prawa miejskie dopiero w 1975 r. Położony jest na lewym brzegu górnego odcinka rzeki Strzegomki, u podnóża jednego z najwyższych wzniesień Pogórza Bolkowskiego tzw. „Wzgórza Zwycięstwa” bądź też Wieżycy (395 m npm.).

Rekonstrukcja bramy głównej grodu w Dobromierzu

Dobromierz założono jako miasto najprawdopodobniej w okresie między 1295 r. a 1307 r. Powstał na dawnych terenach wsi Święc. Pierwsza pewna wzmianka na jego temat pojawia się w źródłach 24 grudnia 1307 r. W dokumencie książąt świdnickich Bernarda, Bolka i Henryka potwierdzającym darowiznę na rzecz klasztoru benedyktynek w Strzegomiu pojawia się wśród świadków Jacobus plebanus de Vrideberch – Jakub proboszcz Dobromierza. Nazwa miasta prze­szła swoistą ewolucję w ciągu minionych kilku stuleci, chociaż ewoluowała stale wokół rdzenia Friedeberg. W 1307 r. napotykamy na formę Vrideberch, w 1330 r. Fridberk, w 1386 Friedberg, około 1643 r. pojawia się zbliżona do ostatniej znanej niemieckiej formy nazwa Hohfriedberg, lecz już w 1667 r. mamy opatrzoną przymiotnikiem nazwę der hohe Friedeberg. Zupełnie kurio­zalną formą tej ewoluującej nazwy była gwarowa forma Strohfriebrich. Pojawia się ona w pierw­szej połowie XVIII w. Oznacza w przybliżeniu „Słomiany Dobromierz”, co najprawdopodobniej było związane z tym, że większość dachów Dobromierza kryta była strzechą. Ostatecznie utrwala się nazwa Hohenfriedeberg. Z nazwą Dobromierza wiąże się legenda o dwóch skłóconych bra­ciach, którzy na znak zgody postanowili wybudować w tym miejscu miejscowość „Vrideberg”, czyli „górę pokoju”. Legendę tę opisał znany śląski badacz, etnograf, pisarz i poeta Fedor Som­mer. W 1356 r. Dobromierz wymieniany jest pośród wsi, zamków i miast księstwa świdnicko-ja­worskiego, w 1386 r. wspominany jako „oppidum”, czyli miasto (mniejsze jednak od społeczności civitas, jaką była np. Świdnica), zaś w w 1418 r. jako „stetechin”, czyli miasteczko. Od 1369 r. był siedzibą własnego okręgu sądowniczo-administracyjnego, czyli tzw. weichbildu. Wedle śląskiego historiografa Lucae w 1409 r. miasto otrzymało formalnie prawa miejskie. Niezbyt kompetentny, gdy chodzi o prawdę historyczną Ephraim Ignaz Naso, dodawał, że miasto otrzymało w owym czasie dodatkowo prawo zwoływania targu. Faktem jest jednak, że cesarz Ferdynand udziela w 1541 r. miastu prawa zwoływania ośmiodniowego jarmarku. Jako miasto Dobromierz posiadał również własny herb. Nadany został najprawdopodobniej przez króla czeskiego Wacława IV, syna księżnej świdnickiej Anny i Karola IV, na wniosek właściciela Dobromierza Sandera von Bolze. Nastąpiło to najpewniej w chwili nadania praw miejskich. Wyobrażał on tępo zakończoną, złotą strzałę ustawioną w słup na niebieskim polu (element herbu rodziny von Bolze), po której lewej i prawej stronie widniały litery W (nawiązanie do pierwszej litery z imienia Wacław). Pierwsza znana pieczęć miejska pochodziła dopiero z 1643 r. Oprócz opisywanego powyżej herbu zawie­rała łacińską inskrypcję: „SIGILLUM CIVIUM IN HOHENFRIEDBERG, 1643”, a zatem „Pieczęć mieszczan w Dobromierzu, 1643 r.” W XIX wieku wykonano podobną pieczęć z od­powiednio zmienioną datą. Właścicielami Dobromierza w XIV w., a możliwe również, że jego założycielami, byli członkowie śląskiego rodu von Bolze. W 1408 r. wspominany jest Sander von Grunau z rodu Bolze, w 1583 r. Melchior von Schellendorf, w 1600 r. Franz von Zedlitz, potem miejscowość ta ponownie znalazła się w rękach rodziny von Schellendorf. Sobiesław Nowotny

(Wszystkie zdjęcia, plany i rekonstrukcje zostały udostępnione przez Urząd Gminy w Dobromierzu)

8 LIKES

Skomentuj jako pierwszy!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Mission News Theme by Compete Themes.