Kontynuujemy nasz cykl artykułów o historii i ciekawostkach związanych z dawnymi gospodami w Strzegomiu. Przygotował je nasz nieoceniony współpracownik Marek Żubryd. Opracowane przez niego artykuły będziemy publikować na naszych łamach co jakiś czas. A niewielki przecież Strzegom miał się czym pochwalić. W sumie, na podstawie ogłoszeń prasowych zidentyfikowanych zostało aż 31 gospód! Poprzednie części opracowania – tutaj: Od karczmy do karczmy (1): Rynek, Od karczmy do karczmy (cz. 2): Świdnicka i Kasztelańska, Od karczmy do karczmy (cz. 3): Kościuszki i Wojska Polskiego, Od karczmy do karczmy (cz. 4): Św. Anny i Paderewskiego.
Promenade (promenada ul. Parkowa) – Richters Hotel
Hotel Gustava Richtera był wizytówką miasta w drugiej połowie XIX wieku, odbywały się tam przedstawienia teatralne, koncerty, występy iluzjonistów, pokazy gimnastyków a nawet występy cyrkowe.
Pierwsza informacja dotycząca powstania hotelu Richtera pochodzi z maja 1866 roku. Cukiernik Gustav Richtera zapraszał mieszczan do swojego ogrodu na świeże wypieki cukiernicze, piwo oraz różne ciepłe potrawy. W ogłoszeniu podał lokalizację tego ogrodu. Znajdował się on między Bramą Grabińska a Jaworską (zwischen den Gräben- und Jauerthore). Wynika stąd, że ogród a zarazem późniejsza restauracja i hotel znajdowały się za dawnymi murami miejskimi. 9 lipca 1872 roku Gustav Richter zapraszał na uroczyste poświęcenie nowo wybudowanej sali połączone z koncertem i iluminacją i tańcami. Zorganizował wówczas festyn ludowy, koncert i iluminację restauracji i ogrodu za pomocą pochodni i balonów. Następny remont został przeprowadzony pod koniec 1875 lub na początku 1876 roku, ponieważ Richter zaprosił na poświęcenie powiększonej i unowocześnionej (bedeutend vergrößerten und verbesserten) restauracji na 5 lipca tego roku. Z innego ogłoszenia można dowiedzieć się, że Gustav Richter wybudował wówczas salę teatralną, której poświęcenie odbyło się podczas oddzielnej uroczystości 12.07.1876 roku. W grudniu 1876 roku, w nowej sali odbyły się występy cyrku Antony. W ogłoszeniu informowano gości, że sala została specjalnie przygotowana na pokazy tresury koni, woltyżerkę na koniach oraz występy gimnastyczne.
Hotel był własnością Gustava Richtera, który prowadził do osobiście do swojej śmierci 31.10.1896 roku, w wieku 63. Przez jakiś czas prowadziło go wdowa po nim, która postanowiła go jednak oddać w dzierżawę ale z zastrzeżeniem zachowania dawnej nazwy. Pierwszym dzierżawcą był restaurator z Wrocławia R. Ein-Wald (Einwald), a od roku 1900 przejął ja R. Michael, a później jej właścicielem został Curt Bartsch.

Spośród wielu koncertów jakie odbyły się w tym hotelu chciałbym zwrócić uwagę na kilka z nich. W maju 1868 roku zorganizowano pokaz Grosse Feuerkoleydespintdekromokrene (größte Feuerfontaine) czyli kolorowej fontanny, której towarzyszył koncert zakończony pokazem sztucznych ogni i iluminacją całego terenu restauracji. W ogrodzie hotelu koncertowały orkiestry wojskowe ze Świdnicy, Jawora, Milicza i Legnicy. Występowali także muzycy z innych krajów, np. Towarzystwo Muzyczne z Karlovych Varów (Carlsbader Musik-Gesellaschaft). Bardzo często występowali śpiewacy z Lipska występujący pod nazwami Leipziger Quartett- und Concert-Sänger lub Leipziger Humoristen und Quartett-Sänger. We wtorek 17.06.1879 roku mieszkańcy miasta mogli wysłuchać śpiewu grupy o nazwie Grand Amerikan-Neger-Jubiläums-Sänger-Quartetts oraz śpiewaczki Anny Kayser. Wielokrotnie w tym hotelu występowały zespoły z Tyrolu, np. National-Sänger-Geselschaft Jakob Schöpfer aus dem Pusterhale (Narodowy zespół śpiewaków Jakuba Schöpfera z Pustertal). Trzykrotnie hotel Richtera gościł znakomitego muzyka Ludolfa Waldmann. Wśród różnych zespołów występujących na scenie hotelu Richtera na wyróżnienie zasługuje także szwedzki kwartet żeński (Das schwedische Damenquartett).
Na scenie teatralnej Hotelu Richtera wystawiono amatorskie przedstawienia teatralne. Były one organizowane przez miejscowe towarzystwa: Towarzystwo Żołnierzy (Militär Kameraden-Verein), Związek Rodziny (Familienbund), Towarzystwo Rzemiosł i Rzemieślników (Gewerbe und Handwerker Verein, Resursa (Ressource), Meskie Towarzystwo Gimnastyczne (Männer Turn Verein), Towarzystwo Ochrony Zwierząt (Thierschutzverein) Ochotnicza Straż Pożarna (Freiwillige Feuerwehr). W anonsach prasowych pojawia się również określenie Dilettanten-Vortsellung. Wystawiano przede wszystkim sztuki autorów niemieckich i dominował repertuar lekki, komedie, wodewile. W październiku 1893 amatorzy wystąpili w sztuce, której autorem był dyrektor strzegomskiego progimnazjum Albert Gemoll a zatytułowanej „Königin Louise”. Przewidziano wystawienie 4 spektakli. Chórem dyrygował kantor P. Hähnel a orkiestrą miejską Oskar Pusch. Historyczne kostiumy do przedstawienia sprowadzono z Drezna z firmy Mathilde Kleimisch. Sztuka została ponownie wystawiona na życzenie widzów w marcu 1894 roku. Scena teatralna Hotelu Richtera gościła wiele zawodowych grup teatralnych, np. ze Świebodzic (Freiburger Theater-Gesellschaft) pod kierownictwem Adolpha Kuhna. Przyjeżdżały również teatry ze Świdnicy, Jawora, Szczawna Zdroju, Wałbrzycha, Jeleniej Góry, ale także z Torgau i Frankfurtu nad Odrą. W roku 1892 wystąpiła grupa teatralna z Książęcego Teatru w Szczawnie zdroju (das Fürstlichen Theater in Salzbrunn) pod kierownictwem Juliette Ewers, a w czerwcu i sierpniu 1896 roku hotel Richtera gościł aktorów pod kierownictwem koncesjonowanej dyrektorki Sophie Hennig (concess. Theaterdirektion). Najczęściej były wystawiane sztuki: Gustava von Mosera, Oscara Blumenthala, Eduarda Jacobsona, Rudolfa Kneisela, Leona Treptowa, Charlotty Birch-Pfeiffer, Franza Schönthana i Gustava Kadelburga.
Jednym z pierwszych występów związanych z seansem magii, jaki odbył się w hotelu Richtera było przedstawienie w dniach 9 i 10.09.1877 roku w wykonaniu profesora Armina Meisnera, który oprócz pokazów tajemnej magii zapowiadał również pokaz pięknych optycznych obrazów ruchomych (prachtvoller optischer Wandelbilder). 19.10.1879 roku z Teatrem Cagliostro przyjechał do Strzegomia profesor Steinhausen wraz z żoną, który w ogłoszeniu prasowym był zapowiadany jako Größter Zauberer und Geister-Citirer der Jetzzeit (Największy czarodziej i wywoływacz duchów obecnych czasów). Zapowiadano pokaz z zaklinaniem ducha, pokazy duchów i numer o nazwie Somnambulistisches Traumbild (marzenie senne lunatyka). Na scenie Hotelu Richtera występowali na scenie również artyści o egzotycznych nazwiskach lub raczej pseudonimach, jak fakir of Oclu z Variete-Theater, który zaprezentował strzegomskiej publiczności eksperymenty z dziedziny elektryczności, magnetyzmu oraz pokazy zmieniających się żywych obrazów. W grudniu 1897 roku hotel Richtera gościł Orientalische Zauber-Moschee (Orientalny Czarodziejski Meczet), którego artyści mieli zaprezentować pokazy auf dem Gebiete der echten arabischen Schwarzkunst (z dziedziny prawdziwej arabskiej czarnej magii) a także Geister- u. Gespenster-Erscheinungen ohne Spiegeltäuschung, auch nicht Nebelbilder (ukazywanie duchów i zjaw bez iluzji za pomocą luster i ruchomych obrazów).
W Hotelu Richtera najczęściej swoje wykłady wygłaszali miejscowi nauczyciele lub członkowie towarzystw. Z tych ostatnich bardzo często wykłady prowadzili członkowie Thierschutz-Verein (Towarzystwa Ochrony Zwierząt) i niektóry z tematów wykładów poruszały bardzo ważne, także dzisiaj zagadnienia związane z ochroną prawna zwierząt, np. Haben die Thiere einen begründeten Anspruch auf Gerechtigkeit? (Czy zwierzęta mają uzasadnione roszczenie do sprawiedliwości?). Towarzystwo to organizowało również wystawy zoologiczne, np. w roku 1883 wystawę Förstera, prezentującą rzadkie okazy zwierząt, zarówno żywych jak i ich plastyczne wyobrażenia. W hotelu Richtera odbyło się w kwietniu 1880 roku zgromadzenie ogólne sześciu połączonych Związków Hodowców Pszczół (Bienenzüchter-Vereine) z Jawora, Środy Śląskiej, Jaworzyny Śląskiej, Udanina, Dobromierza i Dzierżoniowa. W lutym 1890 roku wykład zatytułowany Mikrophon, Telephon und modernes Fernsprechwesen (Mikrofon, telefon i nowoczesne rozmowy na odległość) zaprezentował fizyk Egts z Oldenburga. W roku 1896 z wykładem eksperymentalnym o promieniach Röntgena wystąpił inżynier Schubert z Wrocławia. W lutym 1897 roku Jens Lützen z Akademii Humboldta w Berlinie przedstawił wykład o wyprawie Nansena na biegun północny (Im ewigen Schnee und Eis (Nansen’s Nordpolfahrt). Wykład był bogato ilustrowany wyświetlanymi przeźroczami. Najwybitniejszą postacią świata nauki, jaka zagościła ze swoimi wykładami w hotelu Richtera był podróżnik Robert von Schlagintweit z Gießen. Sławnego podróżnika zaprosiło do Strzegomia miejscowe Towarzystwo Naukowe. Jego wykłady były zapowiedziane w ogłoszeniu prasowym z 9.12.1876 roku. Zgodnie z anonsem prasowym w niedzielę 17 grudnia słuchacze mogli wysłuchać tematu: Geographische und etnographische Schilderung des Himalaya, erläutert durch größer Karten und Bilder. (Geograficzny i etnograficzny opis Himalajów, z pomocą dużych map i obrazów.), a w poniedziałek 18 grudnia Robert von Schagintweit miał wygłosić wykład na temat: Die Nordamerikanischen Indianer, erläutert durch stereoskopische Ansichten und größere Bilder. (Indianie północnoamerykańscy, wraz pokazem obrazów stereoskopowych).
Marek Żubryd
5 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!