Od naszego współpracownika Sebastiana Kalinowskiego otrzymaliśmy do zaprezentowania czytelnikom ŚPH interesującą pocztówkę z 1911 roku, ukazującą panoramę miasta w kierunku obecnego parku Centralnego oraz kwartału pomiędzy ulicami Śląską, Stanisława Wyspiańskiego, Garbarskiej, placu Ludowego i placu 1000-lecia Państwa Polskiego.
Precyzyjne datowanie było możliwe dzięki widocznym na środku kadru pawilonom wzniesionym z okazji wielkiej Wystawy Rzemiosła i Przemysłu, jaka odbyła się właśnie w 1911 roku. Otwarta 27 maja 1911 roku wystawa trwała 113 dni i została zamknięta 17 września 1911 roku.
Wygląd pawilonów wzniesionych z okazji wystawy jest dość dobrze znany z całkiem pokaźnej ilość wydanych z okazji wystawy pocztówek i zachowanych zdjęć. Interesujących jest natomiast kilka innych szczegółów na tej panoramie, którą utrwalił fotograf znajdujący się prawdopodobnie na wieży kościoła parafialnego.
Sebastiana Kalinowskiego zastanowiła długa cienka linia, widoczna z lewej strony kadru, ciągnąca się pomiędzy obecną ulicy Śląską a terenami wystawowymi. – To wygląda trochę jak jakiś wodociąg – pisał w korespondencji do nas, prosząc o ewentualne wyjaśnienie przeznaczenia budowli. Rzeczywiście ta długa linia (nr 1 na zdjęciu) mogłaby zostać uznana rzeczywiście za jakiś tymczasowy wodociąg z rur ustawionych jakby na kozłach. Niestety, jakość zdjęcia wyklucza duże powiększenie, aby odczytać szczegóły. Uznaliśmy, że nie może być to jednak wodociąg ani żadna inna tego typu instalacja.
Potwierdził to zresztą Andrzej Przerwa ze Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i kanalizacji, dysponujący ogromną bazą archiwalnej dokumentacji niemieckiej. – Na pewno nie jest to żaden wodociąg. W tym roku wieża ciśnień przy obecnej ulicy Nauczycielskiej była zasilana dwoma rurociągami żeliwnymi przez park Centralny, co pokazuje mapa z 1891 roku. Nie było w tym miejscu też żadnej kanalizacji – mówi Andrzej Przerwa. – Osobiście uważam, że jest to ogrodzenie, funkcjonujące w okresie, kiedy czynna była wystawa.
I pod tym poglądem podpisujemy się tym bardziej, że wstęp na wystawę kosztował 30 fennigów dla dorosłych oraz 10 fennigów dla dzieci, osobno płatne były także wejścia do niektórych z pawilonów tematycznych. Teren wystawy musiał być więc ogrodzony, zapobiegając – przynajmniej w teorii – dostawaniu się na jej obszar osób bez biletu. Numerem „2” na pocztówce oznaczony jest istniejący do chwili obecnej budynek przy ulicy Śląskiej 17, który praktycznie nie zmienił swojej formy. Przed wojną mieściła się tu wytwórnia papy. Co ciekawego w budynku mieściły się zarówno pomieszczenia fabryczne (część w budynkach gospodarczych obok), jak również pomieszczenia biurowe i mieszkalne dla właścicieli i pracowników.
Ciekawy jest budynek oznaczony cyfrą „3” przy obecnym placu Ludowym. Jego bryła i forma sugeruje, że mógł pochodzić nawet z końca z II połowy XVIII wieku. Być może związany był z istniejącą w tym miejscu karczmą, należącą do znajdującej się w tych okolicach wioski Schreibendorf, która została zniesiona podczas budowy twierdzy w połowie XVIII wieku – tzw. Schreibendorfer Kretscham (dziś budynek przy placu Ludowym 3).
Numerem „4” oznaczono domy przy obecnej ulicy Garbarskiej, noszące niegdyś numery 34-38. W stosunku do pierwotnej formy, dziś zachowały się mocno przebudowane.
Miejsce na pocztówce oznaczone numerem „5” to pusty jeszcze plac, na którym za dwa lata, w 1913 roku wzniesiona zostanie duża kamienica, istniejąca do dziś (pl. 1000-lecia Państwa Polskiego 2).
Ciekawostką jest, że w budynku tym znajduje się pierwsza w Świdnicy winda. Niestety, nie jest sprawna. Spuszczona na najniższy poziom kabina pełni od wielu lat funkcję… schowka.
Kolejny nieistniejący już dom oznaczyliśmy na pocztówce cyfrą „6”. Znajdował się przy obecnej ulicy Stanisława Wyspiańskiego i nosił niegdyś numer „10”. Rozebrany został prawdopodobnie po 1945 roku. W jego miejscu znajduje się pusty plac a w głębi wybudowano garaże na samochody.
Kolejne dwa budynki oznaczone cyframi „7” i „8” to dwa budynki, które zachowały się do chwili obecnej i zaznaczamy je dla Państwa lepszej orientacji w terenie. Pierwszy, to willa przy obecnej ulicy Sportowej 3, wzniesiona około 1900 roku, natomiast drugi obiekt to doskonale znany świdniczanom hotel Sportowy przy ulicy Śląskiej. Widoczny za nim duży pusty obszar, kilkanaście lat po wydaniu pocztówki, zostanie przeznaczony na obiekty obecnego Świdnickiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Sebastianowi Kalinowskiemu dziękujemy za udostępnienie pocztówki.
Andrzej Dobkiewicz (Fundacja Idea)
15 LIKES
Skomentuj jako pierwszy!